Bản văn nội dung đoạn phim tài liệu ''Việt Nam-Những tiếng nói can đảm'' chiếu trên đài truyền h́nh ABC Úc Châu vào lúc 9 giờ 30 ngày 28 tháng 10 năm 2003. Vietnam - Daring to Speak Out (Việt Nam - Những tiếng nói can đảm)

Broadcast: 28/10/2003

Reporter: Evan Williams

Bản lược dịch của VNN Việt Nam là một đất nước hiền lành, nhưng Việt Nam đang đối diện với áp lực từ chính bên trong nội bộ. Cũng như Trung Quốc, đảng cộng sản Việt Nam đang ra sức củng cố quyền lực trong lúc cố cởi mở về kinh tế, và điều này đă được chứng minh ngày một khó khăn hơn. Với cái nh́n tổng quát, đời sống của người dân ở Việt Nam với một điều kiện khắc nghiệt là không một ai được thắc mắc đến việc nắm quyền kiểm soát toàn bộ của đảng cộng sản. Có những người bị cầm tù hàng chục năm, và chúng tôi cũng đă gặp những người mà cuộc sống của họ bị hủy hoại chỉ v́ họ chống lại chế độ độc đảng. Nhưng những tệ nạn tham nhũng từ hàng ngũ lănh đạo đảng và những vụ bắt bớ ngăn chận quyền tự do ngôn luận đă là động cơ cho sự h́nh thành và lớn mạnh của một tổ chức ủng hộ Dân chủ, mà đêm nay tiếng nói của họ đầu tiên được cất lên từ Việt Nam.

- Đảng viên VT: Mọi người Việt Nam ngày nay đă hiểu độc đảng có nghĩa là độc tài, độc tài có nghĩa là tham nhũng, tham nhũng là mất hết quyền căn bản của con người nên họ rất bất b́nh và giận dữ.

Đây là chuyến viếng thăm Việt Nam để t́m kiếm cái giá mà con người phải đánh đổi với một trong những chế độ độc đảng trên thế giới. Trên một sân banh tại Sàig̣n, Lâm Lê Dzũng đang đạo diễn một cuốn phim mà anh hy vọng sẽ nổi tiếng và ăn khách, một cú đá nhẹ nhàng với cái xoay ḿnh của tuổi trẻ.

- Lâm Lê Dzũng: Cuốn phim có tên là U14- ''Đội Bóng Trong Mơ''. Nói về thể thao trẻ em, h́nh sự và hài hước.

Cái hài hước của Dzũng đưa đến một quyết định tùy hứng là giao một vai cho ngưới phóng viên đến thăm. Và mặc dù với một nhăn hiệu êm dịu, ''Đội Bóng Trong Mơ'' là một phần của cuộc cách mạng. Cũng như nền kinh tế tại Việt Nam, kinh doanh phim ảnh được cho là đă tống khứ, đă cáo chung, sự trói buộc giữa xă hội chủ nghĩa và chiến tranh và bắt đầu t́m được lợi ích.

- Lâm Lê Dzũng: Sau này, chúng tôi chỉ dành một phần nhỏ nói về chiến tranh và phần lớn c̣n lại của cuốn phim mô tả hiện trạng xă hội, đời sống, cái xấu, cái ác của xă hội, và t́m cách xoá bỏ những cái xấu này. Chúng tôi cần sản xuất những cuốn phim chuyên chở được ư nghĩ của chúng tôi đến người xem.

Những nhà làm phim ở Việt Nam bắt đầu t́m kiếm dữ kiện. Trong một cái nh́n không thoả hiệp với cuộc sống buồn bă xơ xác của cuốn phim vừa mới sản xuất có tên ''Gái Nhảy'' nói về cuộc sống của những thiếu nữ trẻ qua sự chèn ép của những tên ma cô, của măi dâm và rượu chè. Thuốc phiện đă đưa đến nhiễm HIV, tuyệt vọng và chết chóc. Mặc dù chưa phải là cuốn phim ăn khách nhất nhưng phim ''Gái Nhảy'' đă thu về gần 2 triệu đô la, số thu cao nhất từ trước đến nay. Và đây cũng c̣n là vấn đề tuyên truyền. Chính phủ cho rằng vấn đề nghiện ngập là đến từ chủ nghĩa tư bản.

Dịch vụ internet đă giúp nhiều người Việt Nam có cơ hội đóng góp ư kiến với chính quyền. Đây là hệ thống thông tin tự do duy nhất nằm trong sự kiểm soát của chính phủ, nhưng cũng đă bị ngăn chận. Vào ngày 27 tháng 3 năm 2002, BS Phạm Hồng Sơn đă bị bắt sau khi ông dịch tài liệu ''Dân chủ là ǵ'' của Bộ ngoại giao Hoa Kỳ và gửi cho bạn bè cũng như thành phần lănh đạo đảng. Ông Sơn bị kết án 5 năm tù và 3 năm quản thúc. Tội thực sự của ông ta là ǵ ? Gián điệp.

- Vũ Thúy Hà: (Vợ ông Sơn), lư do chính là anh Sơn muốn t́m hiểu Dân chủ là ǵ. Chồng tôi đă nghe rất nhiều về dân chủ, nhưng anh không hiểu chính xác dân chủ là ǵ.

Bà Vũ Thúy Hà, vợ BS Phạm Hồng Sơn bị theo dơi thường xuyên nên chúng tôi đă phải bí mật gặp gỡ bà và hai con tại nhà của một người bạn.

- Vũ Thúy Hà: Cuộc sống hàng ngày của chúng tôi rất khó khăn. Trước kia chúng tôi sống rất hạnh phúc, nhưng từ khi chồng tôi bị bắt, cuộc sống của chúng tôi bị đảo ngược. Thật khó khăn cho ba mẹ con chúng tôi cả về vật chất lẫn tinh thần.

Bà Hà nói cho hai con biết rằng cha của chúng đi làm xa, nhưng chúng hỏi tại sao không điện thoại về nhà như cha thường làm. Một ngày không xa, chúng sẽ biết được sự thật, mặc dù trong hoàn cảnh khó khăn, nhưng chị Vũ Thúy Hà đă hỗ trợ sự t́m kiếm của chồng.

- Vũ Thúy Hà: Tôi muốn chồng tôi ngừng những công việc đó để gia đ́nh có được sự an b́nh, nhưng từ tim tôi và sự suy nghĩ của tôi, tôi hiểu anh ấy và tôi chia sẻ với anh ấy. Tôi hiểu rằng một xă hội tiến triển, phải có dân chủ, và muốn có dân chủ th́ phải t́m kiếm và t́m hiểu về nó.

Trường hợp của Sơn không phải là duy nhất. Theo các tổ chức nhân quyền Việt Nam th́ có 160 tù nhân chính trị tại Việt Nam - có người ở tù suốt cả đời. Trong một vụ mới đây liên quan đến việc sử dụng internet, có 13 người đă bị kết án đến 12 năm tù , nhiều người chỉ v́ gửi đi những email chống chính phủ. Trong số họ có cả nhà tranh đấu nhân quyền 32 tuổi Lê Chí Quang, những người đấu tranh nhân quyền cho biết tính mạng của anh Lê Chí Quang đang bị đe dọa v́ bệnh thận của anh ta không được chữa trị. Chúng tôi biết rơ rằng có những người bị giam giữ ở đây, nếu họ không bị kết án v́ chỉ trích chính quyền th́ là v́ lư do ǵ ?

Để tiếp xúc được với những người đối kháng c̣n tự do, công việc này mất hàng tuần lễ. Để tránh sự theo dơi của nhân viên công an ch́m, phải t́m cách đi ban đêm. Dương Thu Hương là một cựu đảng viên đảng cộng sản cho đến khi bà viết những tác phẩm nói về tệ nạn tham nhũng trong chính quyền cũng như sự lạm dụng quyền lực. Bà ta đă viết những điều này với sự hiểu biết từ trong nội bộ, và chính v́ thế bà đă từng bị bắt giữ.

- Dương Thu Hương: Tôi không thể tin tưởng vào chính quyền này, bởi v́ họ là những người rất tồi tệ, ti tiện. Họ không có tư cách. Tôi biết về họ rất rơ. Những người tốt có lư tưởng cách mạng đều đă chết hết. Những kẻ kế thừa chỉ là những tên cướp ti tiện.

Cuốn phim tuyên truyền đầu tiên của Việt Nam nói về sự hy sinh cho dân tộc, đă đánh bại người Pháp 50 năm trước. Đây là những chiến thắng mà đảng cộng sản rất hănh diện, nhưng đối với những người sống sót qua cuộc chiến như bà Dương, hiện cũng phải đặt câu hỏi với đảng về giấc mơ của dân tộc.

- Dương Thu Hương: Bởi v́ hầu hết những người thuộc thế hệ của chúng tôi đều đă hy sinh . Những người sống sót đều trở thành quan chức. Mỗi người trong bọn họ đều có nhà lầu để cho người ngoại quốc thuê, và có những hàng đống những tiện nghi. Riêng tôi, tôi chọn lựa vị thế của một người chống đối. Tôi có thể chết nhưng không bao giờ làm mất danh dự. Sống giữa những kẻ ti tiện đó là điều không chịu nổi. Tôi không thể chấp nhận một cuộc sống luôn bị khủng hoảng. Đây là sự trả thù của tôi cho những người bị hy sinh một cách bất công, vô lư .

Chỉ ngay ở ngoại ô của thủ đô Hà Nội, nhiều người Việt Nam vẫn c̣n sống nghèo khổ. Cuộc sống này chỉ có thể hiểu được trong thời gian đầu thành lập đảng cộng sản, nhưng không thể chấp nhận được trong thời buổi kinh tế tự do này.

- Dương Thu Hương: Các quan chức chính quyền đều tham gia vào việc buôn lậu ma túy và lợi dụng chức quyền để bóc lột nhân dân. Chúng vơ vét ngân quỹ quốc gia để độc quyền thao túng thị trường.

Ở vùng quê, sự tham ô và quan chức cướp đất xẩy ra thường xuyên. Những người chống đối đă bị đàn áp, do đó những nhóm đối kháng đă phải hoạt động bí mật. Bây giờ, đă có một sự thay đổi chiến thuật. Tối hôm nay, lần đầu tiên xuất hiện một phong trào đấu tranh cho dân chủ. Đó là Việt Tân.

- Đảng viên VT: Tôi là một đảng viên của Việt Nam Canh Tân Cách Mạng Đảng, hay c̣n gọi là Việt Tân. Danh xưng của đảng bằng Anh ngữ là "Revolutionary Party to Reform Vietnam".

Việt Tân có hàng ngàn đảng viên ở trong nước và hải ngoại. V́ lư do an ninh, một người đă được mời để tŕnh bầy.

- Đảng viên VT: Nếu tôi bị bắt sau khi ông rời khỏi đây, tôi sẽ bị bí mật thủ tiêu.

Đây là lần tuyên bố công khai đầu tiên của Việt Tân.

- Đảng viên VT: Người dân đă nhận thấy rằng đảng cộng sản đă phản bội họ, đă cướp tài sản của dân làm của riêng ḿnh, và tất cả những quyền lợi như là nhà cửa, trợ giúp quốc tế và đầu tư ngoại quốc chỉ nằm trong tay thiểu số lănh đạo, trong khi đa số người dân sống trong cảnh nghèo đói.

Đảng Việt Tân được tổ chức thành từng bộ phận nhỏ giống như đảng cộng sản đă từng làm như vậy trong thời gian chống Mỹ. Họ thu thập tài liệu về tham ô, về những sự bắt bớ, huy động tuổi trẻ và được sự hỗ trợ bí mật của một số nhân vật trong chính quyền. Mục tiêu của họ ? Đa đảng, trọng pháp.

- Đảng viên VT: Nhiều nhà kinh doanh ngoại quốc đă bị thất bại ở Việt Nam. Họ nói rằng tại Việt Nam không có pháp luật, không có sự ổn định để kinh doanh. Việc dân chủ hoá và canh tân không phải chỉ ở một nhóm người mà là cả một guồng máy của chế độ.

Đảng cộng sản nói rằng họ đă thắng cuộc chiến, họ mang cho mọi người một nền kinh tế thịnh vượng. Có điều ǵ sai trật ở đây ?

- Đảng viên VT: Người dân Việt Nam muốn có sự thay đổi bởi v́ đảng cộng sản đă tước đoạt của họ những quyền căn bản: quyền tự do phát biểu, tự do ngôn luận, một cuộc sống ấm no, tự do kinh doanh, b́nh đẳng trong mọi liên hệ xă hội.

Để làm giảm niềm căm phẫn của dư luận về việc tham nhũng của chính quyền, đảng cộng sản vừa đây đă bắt giữ tên trùm tội phạm ở Sài G̣n là Năm Cam, cáo buộc người này trách nhiệm về những loạt tội phạm và tham những liên quan đến những viên chức cao cấp, công an, nhà báo và chánh án. Nhà nước đă làm một công việc nhậy cảm là cho phép quay phim phiên toà này nhưng vẫn c̣n nhẹ tay với lănh đạo chóp bu.

Trong một đất nước tham ô như Việt Nam hiện nay, thông điệp này thật là rơ ràng. Nhưng viên giám đốc Nguyễn Hưng Long nói rằng, để tránh bị kiểm duyệt, những điều chỉ trích phải được nêu lên khéo léo.

Việt Nam ngày nay phải nhanh chóng thóat ra khỏi quá khứ anh hùng. Mỗi buổi sáng ở Hà Nội, mọi người từ khắp miền đất nước sống b́nh thường với niềm hănh diện của dân tộc. Trong khi sự chống đối về t́nh trạng toàn trị của đảng cộng sản ngày một gia tăng.

- Đảng viên VT: Tôi tin tưởng mănh liệt rằng trong tương lai gần đây người dân sẽ đoàn kết lại với chúng tôi trong một cuộc cách mạng để mang lại tự do, dân chủ và canh tân Việt Nam để nước Việt Nam có thể hănh diện với toàn thể nhân loại.

Một số người cảnh giác rằng đây sẽ là một trận chiến khó khăn

- Dương Thu Hương: Chính quyền núp sau những hàng rào súng đạn để bảo vệ quyền lực và họ là những kẻ vô tư cách, không hiểu biết về người dân và đàn áp dân chúng, khiến người dân không có thói quen chống lại nhà nước. Tôi nghĩ rằng chính quyền vẫn t́m đủ mọi cách, kể cả những cách ti tiện nhất, để sống c̣n càng lâu càng tốt.

Điều đó có nghĩa là sẽ có thêm những sự bắt bớ, thêm nhiều gia đ́nh bị chia cắt. Bà Hà sẽ phải chờ đợi 5 năm nữa mới được tái ngộ với chồng.

- Vũ Thúy Hà: Tôi tin rằng chồng tôi sẽ trở về. Tôi nghĩ rằng ngày ấy có thể sẽ rất lâu, nhưng mọi sự sẽ phải thay đổi. Chồng tôi đă từng nói với tôi: hiện tại có thể rất khó khăn, nhưng tương lai ở ngay trước mắt chúng ta.

Thật khó mường tượng rằng ngày tàn của chế độ cộng sản ở Việt Nam sẽ ngay trước mắt, nhưng càng có những đàn áp quyền tự do của người dân nhân danh sự ổn định, th́ càng có nhiều áp lực để tạo sự thay đổi.

-- MA CO TRAN DAN TIEN (MoiRoCSBipBomHoChiMinh@damtac.net), November 02, 2003