PH�N T�CH SỰ Đ�N �P CỦA ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM

ĐỐI VỚI TỰ DO T�N GI�O CỦA GI�O HỘI C�NG GI�O

Linh mục Phaol� Trần Xu�n T�m

Trong b�i ph�n t�ch n�y, t�i trước ti�n sẽ n�i vắn gọn đến l� do v� mục đ�ch tại sao Đảng Cộng sản Việt Nam (ĐCSVN) {1}đ�n �p tự do t�n gi�o của Gi�o Hội C�ng Gi�o tại Việt Nam. Rồi t�i sẽ tr�nh b�y chi tiết ba chiến lược m� Đảng d�ng để đ�n �p tự do t�n gi�o của Gi�o Hội v� mục đ�ch vừa n�i. T�i sẽ kết th�c b�i ph�n t�ch bằng việc giải th�ch đ�u l� hậu quả c� t�c dụng hủy hoại nhất m� những chiến lược đ�n �p n�y g�y ra cho người C�ng Gi�o ở Việt Nam.

***

I. L� do v� mục đ�ch tại sao ĐCSVN đ�n �p tự do t�n gi�o của Gi�o Hội C�ng Gi�o tại Việt Nam

L� một thứ to�n trị tuyệt đối, ĐCSVN kh�ng bao giờ xem �ch lợi của nh�n d�n v� đất nước như l� mục đ�ch của m�nh. Mục đ�ch duy nhất v� kh�ng thay đổi của Đảng l� duy tr� v� b�nh trướng quyền lực của m�nh, một khi n� đ� được thiết lập. Mọi c�i kh�c chỉ bị Đảng d�ng như l� những phương tiện cho mục đ�ch đ� hay tối thiểu phải bị Đảng l�m mất hết khả năng g�y ra bất kỳ cản trở n�o cho mục đ�ch đ�. Ngay cả �ch lợi của nh�n d�n, độc lập v� thống nhất của đất nước cũng kh�ng l� luật trừ, phương chi l� đời sống v� những hoạt động của Gi�o Hội C�ng Gi�o tại Việt Nam. Tuy nhi�n, từ kinh nghiệm bốn thập ni�n đối ph� với Gi�o Hội, Đảng biết rất r� rằng b�ch hại kiểu Stalin, d� được d�ng nhiều nhất v� mạnh mẽ nhất trong qu� khứ đặc biệt đối với Gi�o Hội C�ng Gi�o ở miền Bắc, vẫn kh�ng bao giờ c� thể ti�u diệt được Gi�o Hội, để nhờ đ� một lần duy nhất l� Đảng c� thể loại đi hết mọi trở ngại m� Gi�o Hội c� thể g�y ra cho quyền lực của m�nh.

Một khi những tiền đề đ� được hiểu, th� dễ d�ng hơn cho ch�ng ta thấy rằng: (1) Điều m� ĐCSVN cần l�m đối với Gi�o Hội kh�ng phải l� x�a sạch Gi�o Hội nhưng l� đ�n �p tự do t�n gi�o của Gi�o Hội; (2) Đảng l�m vậy, kh�ng phải v� Đảng sợ hay nghi ngờ rằng Gi�o Hội, nếu được ph�p tự do, c� thể sẽ theo đuổi v� g�y ra một v�i bất lợi cho nh�n d�n v� đất nước Việt Nam. Những c�i gọi l� "sai lầm" của Gi�o Hội chẳng hạn như những học thuyết 'duy t�m', 'phản khoa học' của Gi�o Hội,{2} hay những c�i gọi l� "tội �c" của Gi�o Hội v� dụ như những hoạt động qu� khứ 'phản c�ch mạng' của Gi�o Hội cộng t�c với chủ nghĩa thực d�n Ph�p, v.v�, thường bị Đảng khai th�c v� tuy�n truyền như l� những l� do h�ng đầu biện minh cho việc Đảng đ�n �p tự do của Gi�o Hội. Tuy nhi�n, ph�n t�ch cho c�ng, ch�ng chủ yếu che đậy cho một l� do s�u xa hơn v� thực tế hơn: một Gi�o Hội nếu được ph�p c� tự do sẽ cấu th�nh một lực lượng tinh thần v� x� hội cực kỳ nguy hiểm đối với sự độc t�i to�n trị của ĐCSVN {3}. Một tự do như thế sẽ nguy hại cho bản t�nh to�n trị cộng sản. Nếu điều n�y đ� đ�ng trong qu� khứ, th� n� c�ng đ�ng vậy hơn h�m nay. Thứ nhất, tự do t�n gi�o ch�n thật cho Gi�o Hội tương đối h�a v� l�m suy yếu sự to�n trị tuyệt đối của ĐCSVN, kh�ng những tr�n Gi�o HộI{4}, m� c�n tr�n c�c tổ chức t�n gi�o kh�c v� tr�n c�c th�nh phần kh�c của nh�n d�n, họ chắn chắn sẽ được tự do t�n gi�o của Gi�o Hội khuyến kh�ch đ�i hỏi v� tranh đấu cho tự do t�n gi�o của ch�nh họ cũng như cho c�c nh�n quyền căn bản kh�c. Thứ hai, cho ph�p Gi�o Hội hưởng một sự tự do t�n gi�o ch�n thật c� thể c� nguy cơ khiến cho con c�i Gi�o Hội c� khả năng l�n tiếng c�ng khai m� bảo vệ nh�n quyền v� nh�n phẩm của người d�n Việt Nam v� l�n �n mọi h�nh thức bất c�ng x� hội m� nguy�n nh�n ch�nh yếu về mặt ch�nh trị v� x� hội của ch�ng r� r�ng l� ĐCSVN. Bởi đ�, Đảng đ�n �p tự do t�n gi�o của Gi�o Hội C�ng Gi�o tại Việt Nam để Đảng c� thể ngăn ngừa xảy ra bất kỳ �ch lợi n�o m� tự do n�y c� thể đem đến cho c�c nh�n quyền căn bản kh�c của người d�n Việt Nam hay c� thể đ�ng g�p v�o việc d�n chủ h�a đất nước.

Tuy nhi�n, Đảng vẫn kh�ng h�i l�ng với việc chỉ loại đi bất kỳ tiềm năng n�o đối kh�ng lại sự to�n trị của m�nh m� c� thể ngoi dậy từ việc thi h�nh tự do n�y. Đảng muốn th�m điều g� kh�c, điều g� đ� c� hiệu năng đối với sự cai trị của m�nh. Ch�nh thật ra, ĐCSVN đ�n �p tự do t�n gi�o của Gi�o Hội bằng c�ch n�o m� Đảng đồng thời c� thể biến Gi�o Hội th�nh ra một dụng cụ hay phương tiện n�o đ� phục vụ cho sự độc t�i to�n trị của m�nh. N�i c�ch cụ thể hơn, Đảng cố gắng hết sức để c� được sự phục t�ng v� cộng t�c từ những th�nh phần thuộc h�ng gi�o phẩm của Gi�o Hội. Đảng muốn tất cả hoạt động của Gi�o Hội bằng những c�ch kh�c nhau phải hướng đến việc hữu dụng cho Đảng, gi�p Đảng tiếp tục nắm quyền.

N�i tắt một lời, khi đ�n �p tự do t�n gi�o của Gi�o Hội C�ng Gi�o tại Việt Nam, ĐCSVN kh�ng c� mục đ�ch n�o kh�c hơn l� tước đoạt sự độc lập tự trị của Gi�o Hội, chủ yếu l� c� được sự phục t�ng v� cộng t�c của h�ng gi�o sĩ, v� nhờ vậy m� biến Gi�o Hội th�nh một phương tiện phục vụ quyền lực to�n trị của Đảng. Ch�nh Mai Ch� Thọ, bộ trưởng bộ Nội Vụ của Đảng trước đ�y, đ� �m chỉ đến mục đ�ch n�y với lời đe dọa sau trong một buổi họp v�o ng�y 23 th�ng S�u năm 1990 với giới C�ng Gi�o S�i G�n (Gi�m mục Nguyễn Minh Nhật, Chủ tịch của Hội đồng Gi�m mục v�o l�c đ�, cũng c� mặt tại buổi họp). Thọ n�i: "Nếu c�c vị kh�ng đi với ch�ng t�i, th� c� nghĩa l� c�c vị kh�ng thể đo�n kết với ch�ng t�i, m� cũng c� nghĩa l� c�c vị chống ch�ng t�i, kh�ng thể c� nghĩa n�o kh�c (sic)!" {5}

II. Những chiến lược m� ĐCSVN d�ng để đ�n �p tự do t�n gi�o của Gi�o Hội với mục đ�ch l� tước đoạt sự độc lập v� tự trị của Gi�o Hội, chủ yếu l� c� được sự phục t�ng v� cộng t�c của h�ng gi�o sĩ, v� nhờ vậy m� giản lược Gi�o Hội th�nh một phương tiện phục vụ sự to�n trị của Đảng.

Để đạt được mục đ�ch n�i tr�n, b�n cạnh sự đ�n �p kiểu Stalin, ĐCSVN cần phải b�y ra v� sử dụng những chiến lược đ�n �p kh�c. Những chiến lược n�y c� thể c�ng khai hay b� mật, bạo lực về mặt thể l� hay lừa đảo về mặt t�m l�, ph� hợp hay kh�ng ph� hợp với ch�nh luật ph�p m� ch�nh Đảng l�m ra. Ch�ng c� thể được chia ra th�nh ba loại sau.

A. Chiến lược thứ nhất

ĐCSVN cố gắng l�m cho h�ng gi�o sĩ C�ng Gi�o ở Việt Nam phục t�ng sự thống trị của m�nh bằng những hạn chế v� cấm đo�n �t nhiều ch�nh thức của Đảng đối với những hoạt động th�ng thường của Gi�o Hội như bổ nhiệm gi�m mục v� gi�m quản gi�o phận, phong chức linh mục, bổ nhiệm v� thuy�n chuyển linh mục, hội họp của c�c gi�m mục v� linh mục, chi�u mộ chủng sinh, v.v� Những hạn chế n�y đ� từng được m� tả nhiều rồi. Tuy nhi�n, theo chỗ t�i biết những bản tường tr�nh v� những chứng từ ngoại quốc về việc Đảng đ�n �p tự do t�n gi�o của Gi�o Hội đ� thiếu s�t kh�ng giải th�ch bản t�nh chiến lược của việc Đảng sử dụng những hạn chế n�y. C� nghĩa l�, Đảng kh�ng �p dụng những hạn chế n�y một c�ch đồng đều kh�ng thi�n vị nhưng một c�ch ph�n biệt hay chọn lọc nhằm những mục ti�u sau.

(1) Để loại trừ khỏi những vị tr� l�nh đạo, khỏi những t�c vụ t�n gi�o, hay thậm ch� khỏi h�ng gi�o sĩ bất kỳ người C�ng Gi�o n�o c� khuynh hướng đối lập lại sự đ�n �p của ĐCSVN để bảo vệ sự độc lập v� tự trị của Gi�o Hội trong c�c hoạt động t�n gi�o của m�nh. {6}

Trong số nhiều gi�o sĩ nổi tiếng của nh�m thứ nhất n�y c� cố Tổng Gi�m mục Nguyễn Kim Điền của Huế, Linh mục Ch�n T�n, d�ng Ch�a Cứu Thế, ở S�i G�n, Linh mục Nguyễn Văn L� cũng thuộc Huế, v� Gi�m mục Huỳnh Văn Nghi của Phan Thiết. Những th�i độ v� h�nh động của ba vị gi�o sĩ n�i trước từng qu� nổi tiếng đến nổi t�i kh�ng cần đề cập đến ở đ�y. Thay v�o đ�, cần c� đ�i điều n�i đến trường hợp của Đức cha Nghi. Khi được T�a Th�nh bổ nhiệm l�m Gi�m quản T�ng t�a của S�i G�n v�o ng�y 10 th�ng T�m năm 1993, Đức cha Nghi đ� cố giới hạn quyền h�nh của Linh mục Huỳnh C�ng Minh, Tổng Đại diện, người m� Đảng ủng hộ mạnh mẽ. {7} V� nỗ lực n�y của Đức cha, ĐCSVN đ� kh�ng thừa nhận việc bổ nhiệm v� ngăn cản ng�i thi h�nh t�c vụ n�y cho đến khi T�a Th�nh bổ nhiệm Tổng Gi�m mục hiện h�nh Phạm Minh Mẫn năm 1998.

Một số gi�o sĩ kh�c trong nh�m thứ nhất n�y m� c� nh�n t�i từng biết đến l� một vị linh mục ch�nh xứ ở một gi�o phận nọ {8} v� Linh mục Phan Văn Lợi. Vị linh mục ch�nh xứ đang n�i đ� nhiều lần l�m cho ĐCSVN bực tức v� những b�nh luận kh�n ngoan của m�nh m� nhờ đ� ng�i đ� c� thể vừa ph� b�nh Đảng về việc Đảng đ�n �p tự do t�n gi�o của Gi�o Hội v� c�ng đồng thời vừa b�i b�c được những lời buộc tội khả dĩ của Đảng chống lại ng�i. Hậu quả l�, năm 1989 khi vị linh mục n�y được Gi�m mục của m�nh bổ nhiệm l�m Tổng Đại diện của gi�o phận, th� Đảng đ� ngăn cản ng�i thi h�nh chức năng n�y bằng c�ch từ chối cho ph�p ng�i đổi về t�a gi�m mục. Đảng cũng cố gắng tạo một thứ �p lực về mặt t�m l� ở tr�n ng�i bằng c�ch đổ lỗi rằng ch�nh v� ng�i c� th�i độ 'xấu' đối với Đảng, m� Đảng giữ lại một số đại chủng sinh trong gi�o xứ của ng�i kh�ng cho chịu chức linh mục. Ngay cả nhiều năm sau, khi vị linh mục đang n�i rời bỏ gi�o phận của m�nh v�o khoảng năm 1993 m� nhập một gi�o phận kh�c, Đảng vẫn chưa bỏ qua 'những tội' của ng�i. Đảng kh�ng cho ph�p vị gi�m mục của gi�o phận mới bổ nhiệm ng�i về ngay cả một gi�o xứ nhỏ b�. Một khi một người C�ng Gi�o ở trong sổ "đen" rồi, th� ĐCSVN sẽ th� gh�t người đ� tới chết, trừ khi người đ� thực sự chuộc 'lỗi lầm' của m�nh bằng c�i m� Đảng c� thể chấp nhận.

Về Cha Lợi th� ng�i bị cấm kh�ng cho thi h�nh t�c vụ linh mục của m�nh, kh�ng những v� ng�i được Tổng Gi�m mục Nguyễn Văn Thuận {9} truyền chức linh mục c�ch b� mật v�o ng�y 21 th�ng Năm năm 1981, m� c�n v� ng�i đ� điều khiển một vở kịch tựa đề l� "D�ng con cho Mẹ" tại gi�o xứ ch�nh t�a Phủ Cam v�o ng�y 21 th�ng 9 năm 1981. Vở kịch ph� b�nh việc ĐCSVN cấm cản một nh�m t�n hữu C�ng Gi�o h�nh hương đến Đền th�nh Đức Mẹ La Vang. V� hai 'tội' n�y m� Đảng đ� giam cầm ng�i trong trại cải tạo 7 năm, từ năm 1981 đến 1988. Đặc biệt, từ cuối năm 2000 đến nay Cha Lợi l� một người l�n tiếng c�ng khai mạnh mẽ v� trung th�nh ủng hộ cuộc tranh đấu cho tự do t�n gi�o của Cha L�. V� l� do n�y m� cha đang bị c�ng an gi�m s�t 24 giờ tr�n 24 giờ kh�ng cho ra khỏi nh�, cho d� kh�ng c� bất kỳ bản �n h�nh thức n�o.

2. Để đe dọa v� cảnh c�o trước những người C�ng Gi�o n�o m� ĐCSVN vẫn chưa c� thể x�c định được th�i độ của họ đối với Đảng rằng họ n�n tỏ ra ngoan ngo�n v� phục t�ng đối với Đảng {10} nếu họ muốn ở trong t�nh trạng 'tốt'. (Cũng dễ thấy l� nh�m thứ hai n�y l� nh�m đ�ng nhất trong ba nh�m).

Sự kiện sau đ�y chỉ l� một trong mu�n v�n v� dụ cho sự đe dọa v� cảnh c�o như thế. Khi Đại chủng viện Huế được Đảng cho ph�p mở cửa lại v�o năm 1994, những ứng sinh ở Đ� Nẵng được triệu hồi đến Sở C�ng an nhiều lần. C�ng an của Đảng n�i thẳng thừng với một số ứng sinh, "C�c anh phải biết rằng đất nước của c�c anh l� Việt Nam, kh�ng phải l� Va-ti-căn; vậy c�c anh phải biết ai l� người c�c anh phải trung th�nh". C�n đối với c�c ứng sinh kh�c th� họ sỉ nhục ch�nh x�c t�n C�ng Gi�o về bản chất th�nh thi�ng v� nhưng kh�ng của ơn gọi linh mục khi ngạo mạn tuy�n bố: "Kh�ng phải l� Ch�a m� l� ch�nh ch�ng t�i chọn c�c anh v�o chủng viện v� l�m cho c�c anh th�nh linh mục (sic)".

3 � Để n�ng đỡ v� thưởng c�ng với �t hạn chế hơn hay ngay cả kh�ng c� hạn chế n�o những người C�ng Gi�o tỏ ra lụy phục đứng trước việc ĐCSVN đ�n �p sự độc lập v� tự trị của Gi�o Hội hay �t nữa chứng tỏ kh�ng c� ước muốn đối lập lại sự đ�n �p n�y. {11} Hệ quả l�, Đảng d�ng những linh mục v� gi�m mục thuộc nh�m thứ ba n�y như l� những "trung gian" được ưa chuộng, m� sự gi�p đỡ của họ Đảng mong muốn Gi�o Hội phải t�m kiếm, nếu Gi�o Hội muốn xin Đảng nới lỏng một v�i hạn chế cụ thể.

Vai tr� trung gian n�y ĐCSVN đ� thường ch�nh thức ban cho c�c linh mục thuộc nh�m thứ ba khi m� họ gia nhập Ủy ban Đo�n kết C�ng Gi�o Y�u nước.{12} Ủy ban n�y l� một bộ phận của Mặt trận Tổ Quốc Việt Nam v� trong bản chất l� một tổ chức do ĐCSVN điều khiển. Một trong những bổn phận của n� đối với Đảng l� hoạt động như một thứ ph�t ng�n vi�n b�n ch�nh thức của Đảng đối với giới C�ng Gi�o ở Việt Nam bằng c�ch xuất bản tờ tuần b�o gọi l� C�ng Gi�o v� D�n Tộc.{13} Cố Tổng Gi�m mục S�i G�n, Đức cha Nguyễn Văn B�nh, phải thừa nhận rằng: "Ch�ng t�i dựa v�o UBĐKCGYN để giải quyết một số vấn đề. Chẳng hạn, nếu t�i muốn triệu tập t�n hữu m� xin ph�p Nh� nước, Nh� nước sẽ kh�ng cho. Nhưng nếu t�i nh�n danh UBĐKCGYN để triệu tập t�n hữu th� Nh� nước sẽ cho ph�p dễ d�ng". {14}

Cũng đ�ng lưu � rằng, như nhiều bằng chứng cho thấy, ĐCSVN cố l�m cho nhiều gi�o sĩ C�ng Gi�o tham gia v�o UBĐKCGYN v� v�o một v�i tổ chức ch�nh trị kh�c như Quốc Hội v� Hội đồng Nh�n d�n ở c�c cấp kh�c nhau, để m� dụ dỗ họ kh�ng v�ng phục Gi�o Hội, để d�ng nhiều thứ hội họp v� c�ng việc ch�nh trị m� ngăn cản họ khỏi chu to�n bổn phận linh mục của m�nh đối với Đức Kit� v� Gi�o Hội,{15} v� cuối c�ng để dễ d�ng g�i bẩy họ v�o những sai phạm lu�n l� để Đảng nắm được khuyết điểm m� khai th�c,{16} l� điều sẽ bảo đảm được sự phục t�ng v� cộng t�c trung th�nh của họ;

� Cũng để can thiệp sao cho những gi�o sĩ C�ng Gi�o thuộc nh�m thứ ba c� thể đạt được những vị tr� quan trọng trong h�ng l�nh đạo Gi�o Hội. L�c đ� qua họ, ĐCSVN c� thể b� mật x�m nhập v�o ch�nh cơ cấu của Gi�o Hội v� ph�t triển ở trong đ� những nh�n tố năng động phục vụ cho mục đ�ch của Đảng c�ch phợp ph�p.

Trường hợp kh�t tiếng nhất c� lẽ l� Linh mục Huỳnh C�ng Minh, một th�nh vi�n rất t�ch cực của UBĐKCGYN. Được bầu l�m đại biểu Quốc hội, Linh mục Minh đ� tuy�n bố trong b�i ph�t biểu tại một phi�n họp của Quốc hội v�o năm 1976 rằng "con người mới, x� hội mới m� mọi người đều mơ ước m� mọi người tin v�o Ch�a Kit� Gi�su m�i mơ ước, con người mới đ�, x� hội mới đ� kh�ng thể c� được, kh�ng bao giờ c� được, nếu kh�ng c� Đảng Lao Động Việt Nam,{17} đội tiền phong của giai cấp c�ng nh�n, l�nh đạo v� tổ chức (sic)".{18} Linh mục Minh cũng đ� từng l� tổng bi�n tập của tờ C�ng Gi�o v� D�n Tộc, một tờ b�o của Đảng như đ� chỉ ra ở tr�n. C�i bản chất nguy hiểm của mối quan hệ của �ng với Đảng được đ�nh gi� th�ch đ�ng hơn từ khi n� bị tiết lộ trong một l� thư ri�ng m� Linh mục Vương Đ�nh B�ch, chủ tịch của UBĐKCGYN th�nh phố HCM v�o l�c đ�, viết cho một số cơ quan của Đảng v�o ng�y 25 th�ng Mười Hai năm 1997 để giải th�ch cho những cơ quan n�y việc xung đột mang t�nh chia rẽ giữa c�c th�nh vi�n của UBĐKCGYN về một số vấn đề t�i ch�nh.{19} Với biết bao phẩm chất 'tốt' v� th�nh tựu theo ti�u chuẩn của Đảng, ĐCSVN r� r�ng đ� xem Linh mục Minh như l� ứng vi�n tốt nhất của chức vụ Tổng Gi�m mục S�i G�n. Nhưng sau khi chắc chắn thấy rằng linh mục n�y r� r�ng l� một nh�n vật thất sủng (persona non grata) trong mắt To� Th�nh cho bất kỳ vị tr� gi�m mục n�o, Đảng bảo vệ quyền h�nh của �ng bằng c�ch kh�c. Đảng dứt kho�t đ�i hỏi sau phải được thoả m�n như l� một trong những điều kiện để Đảng chấp nhận bất cứ ứng vi�n n�o kh�c hơn l� Linh mục Minh cho chức vụ Tổng Gi�m mục S�i G�n. Đ� l� bất kỳ t�n Tổng Gi�m mục n�o cũng kh�ng được loại �ng ra khỏi vị tr� tổng đại diện hay cắt giảm quyền h�nh của �ng, quyền h�nh m� �ng hưởng dưới thời cố Tổng Gi�m mục B�nh. Điều đ� muốn n�i l� trong thực tế quyền h�nh của Linh mục Minh nhiều hơn xa quyền h�nh của một vị tổng đại diện b�nh thường theo Gi�o luật. Hơn nữa, dưới thời Tổng Gi�m mục B�nh, Đảng đ� can thiệp bằng c�ch kh�c nhau để Linh mục Minh v� những người C�ng Gi�o kh�c thuộc nh�m thứ ba c� thể thống trị Ban Cố vấn của Tổng Gi�o phận S�i G�n. "Ban n�y, ngo�i hai Đức cha, gồm s�u ủy vi�n, m� bốn ủy vi�n l� những người ch�p bu của UBĐKCGYN (Nguyễn Huy Lịch [linh mục], Phan Khắc Từ [linh mục], Huỳnh C�ng Minh [linh mục], Nguyễn Đ�nh Đầu [gi�o d�n]). C�n lại l� Cha Mai Xu�n Hậu v� Ch�n T�n". {20}

Một trường hợp kh�c �t được biết đến hơn nhưng kh�ng k�m nghi�m trọng đ� l� Linh mục Nguyễn B�nh Tĩnh của Đ� Nẵng (nay l� Gi�m mục), người đ� ủng hộ những hoạt động v� ch�nh s�ch của ĐCSVN c�ng khai v� hăng say đến nỗi g�y "scandal" cho nhiều người C�ng gi�o trong gi�o phận. V� dụ, trong những b�i giảng phụng vụ, �ng tr�ch dẫn c�c văn kiện của Đảng như một thứ hướng dẫn lu�n l� cho t�n hữu C�ng Gi�o.{21} Nhiều người C�ng Gi�o ở Đ� Nẵng cũng đ� tường thuật rằng v�o một ng�y Ch�a Nhật năm 1991, Linh mục Tĩnh đ� cho ph�p một vi�n chức của Đảng n�i chuyện ở trong nh� thờ gi�o xứ An Hải của �ng m� k�u gọi gi�o d�n tham gia chương tr�nh c�ng tr�i của Đảng. V� như thể điều n�y chưa đủ, v�o th�ng Ba năm 1993, lại cũng trong một th�nh lễ Ch�a Nhật, Linh mục Tĩnh đ�ch th�n ph�n ph�t cho gi�o d�n những tập giấy của Đảng quảng b� ngừa thai nh�n tạo v� ph� thai (lưu � rằng Đảng kh�ng những cho ph�p m� c�n khuyến kh�ch ph� thai kh�ng hạn chế). C� sẵn một linh mục 'tốt' như thế, Đảng đ�i hỏi rằng �ng phải được đặt l�m Gi�m đốc Đại Chủng viện Huế như l� một trong những điều kiện để chủng viện được mở cửa lại v�o năm 1994. Kh�ng chỉ c� vậy, Đảng c�n th�nh c�ng trong nỗ lực ki�n tr� v� c� tổ chức của m�nh để �p Gi�o Hội v�o g�c tường khiến Gi�o Hội kh� c� thể tr�nh bổ nhiệm Linh mục Tĩnh l�m Gi�m mục ph� c� quyền kế vị của Đ� Nẵng v�o th�ng S�u năm 2000 (v� b�y giờ l� Gi�m mục ch�nh t�a).{22} Từ l�c đ�, đ�ng y như Đảng sắp đặt v� dự định sẽ xảy ra, nhờ v�o quyền h�nh gi�m mục, sự phục t�ng v� cộng t�c của �ng đối với Đảng c�ng c� nhiều hiệu quả hơn. Hai c�u chuyện sau đ�y c� thể xem như l� những v� dụ. V�o cuối năm ngo�i, khi Đảng từ chối bồi thường cho gi�o xứ Thanh Đức về khoảng 2, 000 m�t vu�ng m� Đảng lấy từ đất của gi�o xứ để mở rộng đường, th� cha ch�nh xứ, Linh mục Đặng Đ�nh Canh, v� hầu hết c�c th�nh vi�n của gi�o xứ đồng l�ng quyết định d�ng luật ph�p m� tranh đấu đ�i bồi thường. Gi�m mục Tĩnh đến thăm gi�o xứ để điều tra sự việc. Sau khi tận tai nghe quyết định của gi�o xứ, l�c ra về, �ng n�i ri�ng với Cha Canh: "T�i kh�ng muốn [gi�o xứ] l�m ồn �o chuyện n�y". Hiểu được vị gi�m mục muốn n�i g�, vị linh mục chọn lựa v�ng theo v� khuy�n c�c th�nh vi�n của gi�o xứ bỏ đi quyết định vốn c� của họ, v� để cho Đảng lấy đất kh�ng tốn một xu. Gần đ�y hơn, trong một cuộc phỏng vấn của b�o C�ng Gi�o v� D�n Tộc v�o th�ng Năm năm nay, Gi�m mục Tĩnh đ� c�ng khai bảo vệ việc gi�o sĩ C�ng Gi�o tham gia v�o c�c tổ chức ch�nh trị của Đảng, cụ thể l� việc Linh mục Nguyễn Tấn Kh�a, một trong những linh mục của �ng, được giới thiệu ra ứng cử v�o Quốc hội. �ng n�i: "Gi�o Hội khuyến c�o c�c linh mục kh�ng n�n tham gia v�o c�c đảng ph�i ch�nh trị v� l�m ch�nh quyền v� sợ bị chi phối mục vụ v� mất đo�n kết. Tuy nhi�n mỗi nước c� những thể chế ch�nh trị ri�ng. Trong bối cảnh Việt Nam ch�ng ta, c�ng quyền �t c� sự hiện diện của Gi�o Hội, n�n t�i thấy c�c linh mục tham gia v�o Quốc hội l� chuyện b�nh thường v� cần thiết v� Quốc hội l� tập hợp của khối đại đo�n kết gồm đại diện nhiều th�nh phần kh�c nhau. Do đ�, ở gi�o phận t�i, nếu linh mục n�o được nh�n d�n t�n nhiệm bầu l�m đại biểu Quốc hội, t�i thấy kh�ng c� trở ngại n�o (sic)". {23}

(Xin đọc tiếp phần II)

-- (tosu_cs@yahoo.com), August 01, 2004

Answers

Response to TẠI SAO CỘNG SẢN ĐÀN ÁP THIÊN CHUÁ GIÁO..???

PH�N T�CH SỰ Đ�N �P CỦA ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM

ĐỐI VỚI TỰ DO T�N GI�O CỦA GI�O HỘI C�NG GI�O

Linh mục Phaol� Trần Xu�n T�m

(tiếp theo phần I)

B. Chiến lược thứ hai

Để l�m hết sức trong nỗ lực v� kế hoạch m�nh nhằm c� được sự phục t�ng v� cộng t�c từ h�ng gi�o sĩ C�ng Gi�o ở Việt Nam, ĐCSVN kết hợp những hạn chế v� cấm đo�n thuộc loại chiến lược thứ nhất với những thủ đoạn t�nh b�o được che giấu. Sau khi mất hơn 12 năm (1978-1991) điều tra v� phỏng vấn thuyền nh�n tị nạn Việt Nam với gốc g�c kh�c nhau (kể cả những c�n bộ của Đảng) đặc biệt từ miền Bắc v� miền Trung Việt Nam, một nh�n vi�n khảo cứu v� ph�n t�ch của ch�nh phủ Mỹ đ� t�m tắt những thủ đoạn t�nh b�o đ�ng khinh bỉ, xấu xa, v� th�m độc của chiến lược thứ hai như sau: "Việc điều khiển Gi�o Hội C�ng Gi�o v� những thay đổi v� ph�t triển b�n trong Gi�o Hội l� một phận vụ hết sức quan trọng đối với ng�nh an ninh [của ĐCSVN]. Từ bộ Nội vụ v� Ph�n bộ A-16 của n� cho đến c�c Cơ quan C�ng an tỉnh v� th�nh phố v� c�c văn ph�ng PA-16 của ch�ng, nỗ lực lớn nhất được tập trung v�o th�nh phần căn bản của Gi�o Hội, tức l� h�ng gi�o sĩ. C�c thủ đoạn đ� l� khai th�c bất kỳ vai tr� ti�u cực n�o của Gi�o Hội về phương diện lịch sử; khai th�c những lỗi lầm v� sai tr�i trong qu� khứ v� hiện nay, v� c� t�nh của nhiều c� nh�n trong h�ng gi�o sĩ; v� bới rộng ra những m�u thuẫn nội bộ của Gi�o Hội. Trong việc thực hiện những thủ đoạn n�y, c�c c�n bộ của bộ Nội vụ d� x�t để t�m kiếm những cộng sự vi�n đặc biệt tiềm t�ng ở nơi c�c gi�m mục v� c�c linh mục. Rồi th� những phương ph�p th�ch hợp được b�y ra cho từng c� nh�n một để m� nắm bắt họ. N�i vắn tắt, cả một mạng lưới nh�n vi�n đặc biệt b�n trong Gi�o Hội C�ng Gi�o thường được x�y dựng v� nới rộng bắt đầu từ những nh�n tố thấp th�i, những người m� sẽ được n�ng l�n vị tr� hay t�nh trạng cao hơn. Mục đ�ch l� để biết tất cả những kế hoạch của Gi�o Hội, v� để nghiền n�t ch�ng ngay khi c�n trong giai đoạn trứng nước. Mục đ�ch sau c�ng l� biến Gi�o Hội th�nh ra một thứ tổ chức b� nh�n". {24}

N�n lưu � rằng nếu ĐCSVN kh�ng thể t�m thấy được bất kỳ lỗi lầm lu�n l� n�o để m� khai th�c ở nơi một ứng sinh chủng viện, một chủng sinh, một linh mục, một gi�m mục, th� Đảng sẽ chỉ d�ng ch�nh những mục ti�u hay mục đ�ch t�n gi�o như v�o chủng viện, chịu chức linh mục, tu học ở nước ngo�i, giảng dạy trong chủng viện, được l�m gi�m mục, trở th�nh hồng y v.v� để m� l�m mồi nhử họ. Khai th�c ở nơi họ những khao kh�t muốn đạt được những mục ti�u n�y, Đảng cố gắng �p họ c� sự cộng t�c n�o đ� với Đảng.

Một điều cũng quan trọng để biết đ� l� để tr�nh bất kỳ sự đối lập n�o trong tương lai chống lại việc Đảng đ�n �p sự độc lập v� tự trị của Gi�o Hội, Đảng thấy rằng dễ d�ng hơn v� hiệu quả hơn l� n�n kh�m ph�, đe dọa, v� loại trừ bất kỳ tiềm năng đối lập n�o ngay trong giai đoạn trứng nước, nghĩa l�, ở nơi ứng sinh chủng viện cũng như ở nơi chủng sinh, v� bằng những phương tiện kh�c nhau, �p lực cho c� được bất kỳ sự cộng t�c n�o khả dĩ ngay từ giai đoạn sớm sủa n�y. N�i ch�nh x�c hơn, "sau khi được tr�nh t�n tuổi l�n ch�nh quyền tỉnh, c�c ứng vi�n chủng sinh bị c�ng an t�n gi�o thẩm tra nhiều lần v� hầu như tất cả đều được 'đề nghị' nhận c�ng t�c l�m mật b�o vi�n trong đại chủng viện". {25} "Đề nghị" l� ng�n ngữ 'lịch sự' m� c�ng an của Đảng d�ng h�m nay, nhưng trong thực tế thường mang � nghĩa của một đ�i hỏi c� quyền h�nh. Điều đ� muốn n�i rằng: "c�c chủng sinh của s�u chủng viện [hiện được mở cửa ở Việt Nam] phải l�m việc với c�ng an v� nhiều nơi c�ng an y�u cầu 'l�m b�o c�o' cho họ về chủng viện nếu họ được ph�p v�o chủng viện". {26}

Theo bản chất của n�, dĩ nhi�n, bằng chứng của chiến lược n�y kh�ng dễ c� được v� c�ng kh� được x�c thực hơn. Tuy nhi�n, ch�nh t�i đ� từng nghe từ những "nh�n chứng" trực tiếp những c�u chuyện li�n quan đến việc ĐCSVN b� mật x�m nhập v�o b�n trong c�c chủng viện v� điều khiển ở trong đ� những mạng lưới "t�nh b�o" v� việc Đảng d�ng những mục ti�u hay mục đ�ch t�n gi�o để l�m mồi nhử c�c ứng sinh chủng viện, c�c chủng sinh, v� c�c linh mục cộng t�c với Đảng. Sau đ�y l� một v�i v� dụ điển h�nh.

Trong khi về thăm Việt Nam v�o m�a h� năm 2000, t�i đ� gặp một chủng sinh của gi�o phận Đ� Nẵng đang học tại Đại chủng viện Huế. {27}Thầy ấy kể với t�i l� về thăm nh� mỗi kỳ h�, thầy được "mời" đi ra ngo�i với một vi�n c�ng an nhất định của th�nh phố Đ� Nẵng. Trong cuộc n�i chuyện, người c�ng an n�y chứng tỏ anh ta biết nhiều chuyện kể cả chi tiết về những hoạt động của Đại Chủng viện Huế lẫn của c� nh�n c�c chủng sinh trong năm học vừa qua như thể ch�nh anh ta l� một chủng sinh ở đ�. Đ�ng ngạc nhi�n v� đ�ng sợ hơn, vi�n c�ng an n�y c�n "ti�n đo�n" cả tương lai, n�i cho thầy ấy biết l� một chủng sinh cụ thể t�n X sẽ bỏ chủng viện trong một năm nữa. Sự việc xảy ra y như anh ta đ� n�i trước (người ta đồn rằng khi c�n l� chủng sinh, X đ� mắc v�o chuyện t�nh cảm với phụ nữ). B�i học m� vi�n c�ng an muốn truyền đạt đ� r� r�ng: "Ch�ng t�i [Đảng] biết hết mọi sự. Anh đừng n�n hay ngay cả c� � định l�m bất cứ điều g� mất l�ng ch�ng t�i nếu anh muốn tiếp tục chương tr�nh đ�o tạo chủng viện v� muốn cuối c�ng được chịu chức linh mục".

Sự hiện hữu của mạng lưới "t�nh b�o" trong Đại Chủng viện Huế được ch�nh Linh mục Nguyễn B�nh Tĩnh (xem ở tr�n), gi�m đốc chủng viện, gi�n tiếp thừa nhận, khi �ng n�i trước mặt c�c chủng sinh l� c�c thầy cứ việc b�o c�o [hiểu ngầm l� b�o c�o cho Đảng], nhưng phải b�o c�o thật. N�i c�ch kh�c, bản th�n �ng l� người phục t�ng v� cộng t�c với Đảng, Linh mục Tĩnh thấy kh�ng c� ngăn trở lu�n l� g� đối với ch�nh sự hiện hữu của c�i thủ đoạn th�m độc v� đ�ng khinh bỉ n�y ở nơi c�c chủng sinh của �ng. Bổn phận lu�n l� duy nhất m� �ng y�u cầu từ c�c chủng sinh l� những ai theo d�i người kh�c th� phải b�o c�o cho Đảng chỉ những g� thực sự xảy ra th�i, chớ đừng c� vu c�o. {28}

Một linh mục thuộc một gi�o phận ở miền Bắc kể cho t�i nghe c�u chuyện cha nạp đơn v�o Đại Chủng viện. Mặc dầu cha lớn l�n ở miền Bắc từ l�c sinh ra (trước 1975) v� đ� từng phục vụ trong Qu�n đội của Đảng, gốc g�c ch�nh trị tr�n mức trung b�nh n�y vẫn kh�ng đủ để cha được chấp nhận l� chủng sinh. Sau khi nạp đơn, cha phải l�m việc với ch�nh quyền Đảng ở cả hai cấp địa phương huyện v� tỉnh chừng hai mươi lăm lần để xin được chấp thuận. Trong những lần đ�, họ vừa thuyết phục cha cộng t�c với họ m� theo d�i những người kh�c ở trong chủng viện, vừa gi�n tiếp đe dọa rằng sự cộng t�c n�y l� điều kiện cần thiết để cha được chấp nhận. V�ng theo lời khuy�n của một linh mục đạo đức v� c� tinh thần ki�n quyết, cha từ chối h�nh động tội lỗi đ�, v� t�n th�c số phận của m�nh v�o tay Thi�n Ch�a. May mắn, cha cuối c�ng được nhận l�m chủng sinh v�o năm 1993 m� kh�ng phải thỏa hiệp t�nh ch�n thật của một người C�ng Gi�o, nhờ v�o sự can thiệp của vi�n Thư k� Tỉnh ủy. �ng ta, tuy l� l� đảng vi�n, nhưng c� những suy nghĩ tốt đẹp về Gi�o Hội C�ng Gi�o. Do một sự t�nh cờ biết được ho�n cảnh kh� khăn của cha, �ng đ� quyết định gi�p đỡ m� kh�ng cho cha biết. Dầu sau n�y kh�m ph� ra được sự gi�p đỡ đ� đến từ ai, cha tr�n hết mọi sự vẫn xem điều n�y l� sự can thiệp nhiệm mầu của Thi�n Ch�a.

Một linh mục thuộc một gi�o phận ở miền Trung kể cho t�i điều đ� xảy ra cho cha khi cha xin ph�p ĐCSVN được đi tu học tại Học viện C�ng Gi�o Paris Ph�p. Đảng một c�ch ri�ng tư đ� y�u cầu cha cộng t�c với Đảng bằng c�ch theo d�i, chẳng hạn những linh mục sinh vi�n Việt Nam kh�c ở Paris, v� b�o c�o cho T�a Đại sứ Việt Nam ở đ�. Đảng cố gắng tạo cho cha c� cảm tưởng rằng việc cha chấp nhận đ�i hỏi n�y l� điều kiện cần thiết để Đảng cho ph�p cha. Cha từ chối h�nh vi bỉ ổi đ�. Cuối c�ng, Đảng cũng phải nhượng bộ v� tiến h�nh trường hợp của cha một c�ch th�ng thường theo như luật ph�p của Đảng đ� quy định. Tuy vậy, vị linh mục đang n�i nghi ngờ rằng một v�i linh mục c�ng tu học như cha hoặc v� thiếu cứng rắn để ki�n tr� từ chối hoặc v� qu� tham vọng về những viễn tượng của việc họ đi tu học c� thể đ� nhượng bộ đối với y�u cầu của Đảng về chuyện cộng t�c.

C. Chiến lược thứ ba, chiến lược th�m độc nhất v� xấu xa nhất

Trong thập ni�n vừa qua, Đảng nới lỏng nhiều hạn chế tr�n những hoạt động của Gi�o Hội v� cho ph�p ch�ng được gia tăng cả về số lượng lẫn thứ loại. V� dụ, nhiều nh� thờ được sửa chữa v� x�y lại hơn; kỷ niệm những biến cố t�n gi�o trọng đại được ph�p cử h�nh ở mức gi�o phận như kỷ niệm năm th�nh lập một gi�o phận, hay ở mức quốc gia như kỷ niệm 200 năm Đức Mẹ hiện ra tại La Vang; nhiều chủng sinh được nhận v�o hơn; th�m 4 đại chủng viện được ph�p mở cửa lại; nhiều linh mục được thụ phong hơn; linh mục được ph�p ra ngoại quốc tu học; linh mục v� tu sĩ nam nữ được cấp hộ chiếu để đi thăm th�n nh�n ở ngoại quốc; th�m nhiều gi�m mục được bổ nhiệm về những t�a gi�m mục trống l�u ng�y; c�c gi�m mục được ph�p dễ d�ng hơn để đi viếng ad limina hoặc đi hội họp ở Gi�o triều, v.v�

Việc ĐCSVN nới lỏng nhiều hạn chế v� việc n� cho ph�p gia tăng về những hoạt động t�n gi�o kh�ng nhất thiết ph�t xuất từ bất kỳ sự thay đổi t�ch cực n�o trong th�i độ b�n trong của Đảng đối với Gi�o Hội v� tự do t�n gi�o của Gi�o Hội. Tất cả những nới lỏng v� cho ph�p n�y phần n�o kh�ng thể tr�nh, bởi v� c� qu� nhiều điều suy yếu m� Đảng đang đối ph� trong t�nh trạng hiện thời của Đảng, v� dụ như sự khủng hoảng về � thức hệ v� đ�nh mất niềm tin đối với Đảng ở nơi nhiều đảng vi�n, hối lộ v� tham nhũng lan tr�n khắp hầu như ở nơi mọi đảng vi�n, đời sống lu�n l� thấp k�m hay thậm ch� suy đồi ở nơi đại đa số đảng vi�n, sự ph�n h�a nghi�m trọng ở trong th�nh phần l�nh đạo Đảng, những kh� khăn trong việc che giấu nh�n d�n trong nước v� cộng đồng thế giới về những th�ng tin "bất lợi" cho Đảng, v.v�

Nhưng ĐCSVN điều khiển những nới lỏng v� cho ph�p n�y sao để Đảng vẫn c� thể d�ng những sự đ�n �p kiểu Stalin khi m� Đảng cần. Quả thật, những nới lỏng v� cho ph�p kh�ng ảnh hưởng đến việc Đảng tiếp tục �p đặt những hạn chế kiểu Stalin ở những khu vực địa phương m� Đảng vẫn c�n c� điều kiện để l�m vậy đối với Gi�o Hội. Sau đ�y chỉ l� một v�i trong v� số v� dụ về những đ�n �p kiểu Stalin m� Đảng vẫn c�n đang d�ng. {29}Từ năm ngo�i đến nay, Đảng ở tỉnh Quảng Trị cấm Tổng Gi�m mục Nguyễn Như Thể đến d�ng th�nh lễ trong v�ng Khe Sanh, nơi c� nhiều người C�ng gi�o Kinh v� Thượng. Đảng ở tỉnh n�y cũng ngăn cản việc bổ nhiệm hai cha ph� cho hai xứ La Vang v� Cam Lộ v� trục xuất c�c nữ tu đang phục vụ tại nhiều gi�o xứ trong tỉnh với l� do l� họ kh�ng c� thường tr� ở đ�. Đảng c�n cấm gi�o d�n C�ng Gi�o sống xa nh� thờ tập trung tại nh� ri�ng để cầu nguyện chung. Từ năm 1975 đến nay Đảng kh�ng cho ph�p người C�ng Gi�o ở những v�ng xa xăm như Nam Đ�ng, A Sao, A Lưới, Khe Sanh, Ba L�ng, v.v� (trong l�nh thổ của Tổng Gi�o phận Huế) x�y nh� nguyện v� c� cha xứ, mặc dầu Tổng Gi�o phận đ� xin nhiều lần. Hậu quả l� họ chỉ c� thể tham dự th�nh lễ mỗi năm được hai lần: Gi�ng Sinh v� Phục Sinh. Khi người C�ng Gi�o Thượng xuống c�c gi�o xứ th�nh phố để học hỏi gi�o l�, th� Đảng đ� t�n nhẫn đuổi họ về như đ� xảy ra ở những gi�o xứ th�nh phố như Phủ Cam, Mẹ Hằng Cứu Gi�p, v� Phường T�y. Về việc phong chức linh mục, trong suốt 50 năm, ĐCSVN đ� hạn chế số t�n linh mục tới mức gần như z�ro ở những gi�o phận v�ng n�i ở miền Bắc Việt Nam như Lạng Sơn, Hưng H�a, v� Bắc Ninh với mục đ�ch xo� sổ những gi�o phận n�y trong tương lai. V�o ng�y 22 th�ng Ba năm nay, lần đầu ti�n từ năm 1937, Đảng mới cho ph�p Hưng H�a, gi�o phận lớn nhất ở Việt Nam về mặt diện t�ch (54. 351 c�y số vu�ng), c� 7 t�n linh mục. Việc phong chức mới n�y n�ng tổng số linh mục trong Gi�o phận l�n 23 cha, chăm s�c cho cả 135. 795 người C�ng Gi�o.

Nhờ vẫn c�n điều khiển được tất cả những nới lỏng v� cho ph�p n�y, ĐCSVN kh�ng để cho Gi�o Hội được hưởng ch�ng dựa tr�n bất kỳ cở sở ph�p l� n�o c� hiệu lực, nghĩa l�, theo những ti�u chuẩn v� tư v� kh�ch quan của luật ph�p. Kh�ng c� bảo đảm về luật ph�p, v� giả như cho dầu c�, th� cũng kh�ng c� g� kh�c biệt mấy ở dưới chế độ to�n trị Cộng sản. Để Đảng đạt được sự phục t�ng v� cộng t�c của h�ng gi�o sĩ C�ng Gi�o, những nới lỏng v� cho ph�p trong chiến lược thứ ba, cũng giống như những hạn chế v� cấm đo�n trong chiến lược thứ nhất, cần chủ yếu được ban ph�t do quyền của Đảng, tuỳ � muốn của Đảng. V� vậy, Đảng vẫn c� to�n quyền r�t lại những nới lỏng v� cho ph�p của m�nh bất cứ l�c n�o nếu Đảng kh�m ph� ra bất cứ dấu hiệu đối kh�ng n�o m� một gi�m mục, một linh mục, hay một chủng sinh c� thể tỏ ra đối với việc Đảng đ�n �p sự độc lập v� tự trị của Gi�o Hội.

Chưa kể, ĐCSVN kh�ng mất cho Gi�o Hội bất kỳ �ch lợi vật chất n�o bởi v� những nới lỏng v� cho ph�p của Đảng. Ch�ng kh�ng cho ph�p trả lại những t�i sản của Gi�o Hội m� Đảng đ� 'quốc hữu h�a' trước đ�y. Kh�ng những vậy, những nới lỏng v� cho ph�p n�y kh�ng ngăn cản Đảng tiếp tục 'quốc hữu h�a' những t�i sản mới của Gi�o Hội. N�i ch�nh x�c hơn, Đảng tiếp tục giữ v� chiếm th�m t�i sản của Gi�o Hội, nhất l� khi m� Đảng c� thể l�m ra được nhiều tiền bằng c�ch d�ng những t�i sản n�y v�o những mục đ�ch du lịch v� giải tr�. Sau đ�y chỉ l� một số trong rất nhiều trường hợp những t�i sản của Gi�o Hội m� Đảng từ chối trả lại hay mới chiếm th�m gần đ�y: đất của Tổng Gi�o phận H� Nội xung quanh T�a Gi�m mục, {30}Tiểu Chủng viện Hoan Thiện của Tổng Gi�o phận Huế, đất của gi�o xứ Loan L� trong tỉnh Thừa Thi�n (cũng thuộc Tổng Gi�o phận Huế), {31} đất của Đan viện Biển Đức Thi�n An ở Huế, nh� thờ Thạnh Quang tại Tr� Kiệu trong tỉnh Quảng Nam (thuộc về Gi�o phận Đ� Nẵng), đất của gi�o xứ B�u Gốc trong tỉnh Quảng Ng�i (thuộc về Gi�o phận Quy Nhơn), {32} trường tiểu học của Gi�o xứ B�nh Phước ở S�i G�n, v.v�

Chẳng những to�n quyền điều khiển những nới lỏng v� cho ph�p đang n�i v� kh�ng hề mất cho Gi�o Hội bất kỳ �ch lợi vật chất n�o, ĐCSVN tr�i lại c�n biết b�y ra một c�ch thức đ�n �p hiệu quả nhất, �t nữa l� trong t�nh trạng suy yếu hiện nay của Đảng. Nghĩa l�, từ đầu thập ni�n 90 đến nay, Đảng đang d�ng ch�nh những nới lỏng v� cho ph�p n�y để duy tr� v� củng cố c�ch hiệu quả hơn kế hoạch v� nỗ lực của Đảng tước đoạt sự độc lập v� tự trị khỏi Gi�o Hội. Chiến lược th�m độc v� xấu xa nhất n�y c� hai kh�a cạnh ch�nh yếu phải ph�n t�ch dưới đ�y.

1. ĐCSVN d�ng những nới lỏng v� cho ph�p trong thập ni�n vừa qua như l� những phương tiện tuy�n truyền để đ�nh lừa nhiều người rằng (1) Gi�o Hội hiện nay c� tự do t�n gi�o thực sự, dầu vẫn chưa phải l� tự do ho�n to�n; (2) Đảng c� phần thiện ch� đối thoại với Gi�o Hội v� do vậy c� thể thay đổi theo chiều hướng tốt hơn trong c�ch Đảng đối xử với Gi�o Hội.

a. Ấn tượng thứ nhất

ĐCSVN, d�ng những nới lỏng v� cho ph�p, đ�nh lừa m� g�y ra nơi t�m tr� nhiều quan s�t vi�n T�y phương hời hợt v� kh�ng c� kinh nghiệm c�i ấn tượng rằng Gi�o Hội C�ng Gi�o tại Việt Nam h�m nay đang c� tự do t�n gi�o thực sư d� đ� vẫn chưa phải l� tự do ho�n to�n về một số phương diện. V� dụ, từ ng�y 9 đến ng�y 16 th�ng Năm năm nay, Đảng đ� gửi một nh�m nhỏ chức sắc của một số t�n gi�o kh�c nhau tại Việt Nam qua Hoa Kỳ để tuy�n truyền ấn tượng n�y. {33}Để bảo đảm kh�ng c� t�nh tiết bất lợi n�o c� thể xảy ra, Đảng ngay cả cho một v�i vi�n chức cao cấp trong Ủy ban T�n gi�o của Đảng như chủ tịch L� Quang Vịnh v� ph� chủ tịch Nguyễn Văn Ngọc (đặc tr�ch về c�c vấn đề C�ng Gi�o) đồng h�nh v� gi�m s�t nh�m trong suốt thời gian ở Mỹ. {34} Đảng đ� bắt buộc những chức sắc n�y phải nại đến những hoạt động t�n gi�o c� được nhờ v�o những nới lỏng v� cho ph�p của Đảng như l� những bằng chứng cho tự do t�n gi�o thực sự ở Việt Nam. {35}

Tuy nhi�n, c�i ấn tượng n�y phải bị loại bỏ như l� một ấn tượng sai lầm. Hoạt động t�n gi�o kh�ng thể bị lẫn lộn với tự do t�n gi�o, �t nữa l� trong bối cảnh của một đất nước bị một chế độ to�n trị như ĐCSVN cai trị. Trong bối cảnh n�y, tự do t�n gi�o của Gi�o Hội phải c� nghĩa rằng Gi�o Hội ho�n to�n độc lập với Đảng v� thực sự tự quản hay tự trị trong tổ chức của m�nh cũng như trong tất cả những hoạt động của m�nh. Vậy th� tự do t�n gi�o kh�ng đồng nhất với sự hiện hữu, thứ loại, v� số luợng của hoạt động t�n gi�o. {36} Tự do t�n gi�o đ�ng hơn l� một phẩm t�nh nội tại m� mọi hoạt động t�n gi�o n�n c�. Tự do t�n gi�o kh�ng thể c� nếu kh�ng c� hoạt động t�n gi�o, nhưng c� thể c� những hoạt động t�n gi�o m� kh�ng c� tự do t�n gi�o. Hiểu được như vậy, một điều r� r�ng từ những ph�n t�ch của t�i cho đến nay đ� l� tự do t�n gi�o của Gi�o Hội C�ng Gi�o Việt Nam vẫn c�n bị Đảng đ�n �p trong căn bản. Ch�nh thật ra, như sẽ sớm được tỏ b�y, ng�y h�m nay ĐCSVN đang d�ng nhiều nới lỏng v� cho ph�p để đổi lấy th�m nhiều nhượng bộ về ph�a Gi�o Hội m� tạo cho Đảng c� th�m nhiều cơ hội để tước đoạt sự độc lập v� tự trị khỏi Gi�o Hội.

b. Ấn tượng thứ hai

Một ph�n t�ch gia T�y phương c� kinh nghiệm n�o đ� về t�nh h�nh Việt Nam c� thể kh�ng phải v� những nới lỏng v� cho ph�p của Đảng trong thập ni�n vừa qua m� vội v�ng kết luận rằng Gi�o Hội C�ng Gi�o tại Việt Nam hiện nay c� tự do t�n gi�o thật sự. Nhưng �ng vẫn c� thể bị đ�nh lừa m� nghĩ rằng những nới lỏng v� cho ph�p n�y chứng tỏ một � định th�nh thật n�o đ� từ ph�a ĐCSVN muốn đối thoại với Gi�o Hội v� chấp nhận đối với những thay đổi tốt hơn trong c�ch m� Đảng đối xử với Gi�o Hội. Ngay cả nhiều gi�o sĩ C�ng Gi�o ở Việt Nam cũng bị đ�nh lừa tương tự. D� sao, cũng giống như đối với ấn tượng thứ nhất, Đảng thường cho một v�i gi�o sĩ C�ng Gi�o đưa ra những nhận x�t c�ng khai để tuy�n truyền ấn tượng thứ hai cho Đảng. V� dụ, cũng trong c�ng cuộc phỏng vấn đ� đề cập tr�n của b�o C�ng Gi�o v� D�n Tộc, Gi�m mục Nguyễn B�nh Tĩnh đ� đưa ra nhận x�t n�y: "Ch�ng t�i c� mối quan hệ với Ch�nh quyền th�nh phố Đ� Nẵng v� tỉnh Quảng Nam rất th�n t�nh v� cởi mở. Quan niệm của t�i l� đối thoại lu�n mang đến nhiều sự hiểu biết v� th�ng cảm lẫn nhau. Việc phong chức, bổ nhiệm v� thuy�n chuyển linh mục trong Gi�o phận lu�n diễn ra su�n sẻ. Ở tỉnh Quảng Nam, đ�i l�c, ở một v�i nơi, c�n một số kh� khăn, nhưng theo t�i, với thời gian, khi đ� c� tiếng n�i chung [hiểu ngầm l� tiếng n�i chung giữa gi�o quyền v� ch�nh quyền], mọi chuyện sẽ đ�u v�o đ� [�] T�i nghĩ, nếu m�nh ch�n th�nh v� sống h�a hợp th� sẽ kh�ng gặp kh� khăn g� cả (sic)". {37}

Cũng cần n�n lưu � rằng để th�m sức mạnh tuy�n truyền cho ấn tượng thứ hai, Đảng đ� ra lệnh một v�i 'thay đổi' hay 'đ�nh ch�nh' trong một v�i văn kiện ch�nh thức do Đảng ban h�nh để kiểu n�i của ch�ng giảm bớt hay kh�ng c�n mang nội dung th� nghịch đối với t�n gi�o. Rồi Đảng cũng cho ph�p một số học giả v� văn nghệ sĩ được phần n�o tự do tr�nh b�y những c�i tốt của đạo C�ng Gi�o hoặc qua những b�i ph�t biểu, thuyết tr�nh tại c�c cuộc hội thảo {38}hoặc qua c�c t�c phẩm văn học được xuất bản. {39} Tất cả đều được Đảng d�ng để chỉ nhằm tạo n�n trong t�m tr� nhiều người C�ng Gi�o c�i ấn tượng rằng Đảng hiện nay đang tiến đến một sự hiểu biết 't�ch cực' v� 'đ�ng đắn' về Gi�o Hội v� do vậy Đảng sẽ đối xử với Gi�o Hội kh� hơn.

Nhưng � định của ĐCSVN muốn đối thoại v� mở cửa đối với thay đổi đ�ng phải bị nghi ngờ rất nhiều, căn cứ tr�n sự kiện m� b�i ph�n t�ch của t�i đ� chỉ ra ở tr�n. Nghĩa l�, những nới lỏng v� cho ph�p của Đảng kh�ng thể l� bằng chứng cho 'thiện ch�' hay � định 'ngay l�nh' của Đảng, trong khi m� ch�ng vẫn bị xoay sở sao để Đảng tiếp tục d�ng những đ�n �p kiểu Stalin v� tiếp tục giữ v� chiếm th�m t�i sản của Gi�o Hội. Nhưng tr�n hết, nếu một nh� quan s�t T�y phương hay một người C�ng Gi�o Việt Nam hiểu đ�ng đắn về l� do v� mục đ�ch m� Đảng đ�n �p tự do t�n gi�o của Gi�o Hội, {40} th� kh�ng qu� kh� khăn để thấy rằng một ấn tượng như c�i thứ hai ho�n to�n l� lừa dối. Quả thật từ những g� t�i đ� chỉ ra ở đầu b�i ph�n t�ch, trừ khi Đảng kh�ng c�n l� một chế độ to�n trị cộng sản nữa, Đảng kh�ng c� thể thay đổi th�i độ căn bản của n� đối với Gi�o Hội, l� muốn d�ng Gi�o Hội v� bất kỳ thực tại n�o kh�c như l� những phương tiện để phục vụ cho quyền lực to�n trị của m�nh. Vậy th� c�ch m� Đảng đối xử với tự do t�n gi�o của Gi�o Hội kh�ng thể thay đổi trong bản chất. Vấn đề quan trọng đối với Đảng kh�ng phải l� l�m sao hiểu đ�ng về Gi�o Hội m� l� l�m sao d�ng Gi�o Hội cho đ�ng với quyền lực của Đảng. Ch�nh thật ra trong bụng Đảng đ� hiểu biết đ�ng đắn về Gi�o Hội từ l�u lắm rồi, Đảng đ� biết rất r� từ l�u rằng Gi�o Hội l� một lực lượng tinh thần v� x� hội c� vai tr� rất t�ch cực v� rất quan trọng đối với việc x�y dựng, bảo vệ, v� ph�t triển phẩm gi� con người v� c�ng bằng x� hội. Hiểu đ�ng như thế, Đảng đương nhi�n xem Gi�o Hội l� một kẻ th� hết sức nguy hiểm đối với quyền lực to�n trị của m�nh. V� vậy m� Đảng cần phải biến kẻ th� đ� th�nh ra một kẻ phục t�ng v� cộng t�c với m�nh, để l�m vậy Đảng đương nhi�n trước ti�n phải tước đoạt sự độc lập v� tự trị ra khỏi Gi�o Hội.

(Xin đọc tiếp phần III)

-- (tosu_cs@yahoo.com), August 01, 2004.