* The^m 33 ngu+o+`i Thu+o+.ng tie^'p xu'c dda.i die^.n Cao uy? Ty. na.n LHQ

RFA, 15/9/04

Nguye^~n Khanh

Ho^m qua, 33 ngu+o+`i Thu+o+.ng la^?n tro^'n trong ru+`ng o+? Kampuchea dda~ tie^'p xu'c ddu+o+.c vo+'i Cao u?y Ty. Na.n Lie^n Hie^.p Quo^'c. Vu. vie^.c xa?y ra chi? mo^.t nga`y sau khi hai Chi'nh Quye^`n Ha` No^.i va` Phnom Penh le^n tie^'ng no'i se~ ta(ng cu+o+`ng canh pho`ng o+? vu`ng bie^n gio+'i hai nu+o+'c dde^? cha^.n ddu+'ng ddie^`u ma` ca? phi'a dde^`u go.i la` la`n so'ng ngu+o+`i vu+o+.t bie^n ba^'t ho+.p pha'p

Sau nhie^`u tha'ng tro+`i pha?i tro^'n tra'nh trong ru+`ng sa^u, cuo^'i cu`ng, 33 ngu+o+`i Thu+o+.ng tu+` Ta^y Nguye^n VN tro^'n sang DDa^'t Chu`a Tha'p dda~ tie^'p xu'c ddu+o+.c vo+'i dda.i die^.n Cao u?y Ty. Na.n Lie^n Hie^.p Quo^'c.

O^ng Chung Ravuth, dda.i die^.n cu?a Cao u?y cho hay khi nha^n vie^n Lie^n Hie^.p Quo^'c ga(.p toa'n ngu+o+`i na`y, ca? ddoa`n so+. ha~i co' le~ vi` tu+o+?ng la` bi. co^ng an hoa(.c binh si~ Kampuchea ba('t giu+~, nhu+ng sau ddo' thi` ddoa`n ngu+o+`i no+? nhu+~ng nu. cu+o+`i ra.ng ro+~, cha(?ng kha'c gi` tu+o+?ng dda~ che^'t ddi nhu+ng kho^ng ngo+` so^'ng la.i. Trong toa'n co' 17 phu. nu+~ va` tre? tho+, tro^'n kho?i VN tu+` nhie^`u tha'ng qua, sau khi tham gia ca'c cuo^.c bie^?u ti`nh ddo`i tu+. do to^n gia'o ho^`i tha'ng Tu+ na(m nay.

Ti'nh ma.ng bi. dde doa.

DDa^y la` toa'n mo+'i nha^'t tie^'p xu'c ddu+o+.c vo+'i Cao u?y Ty. Na.n, nhu+ng kho^ng pha?i la` toa'n cuo^'i cu`ng, vi` nhu+~ng ngu+o+`i trong ddoa`n cho hay trong lu'c la^?n tro^'n ho. co' ga(.p nhu+~ng toa'n kha'c, cu~ng vu+o+.t bie^n va` ddang ti`m ddu+o+`ng tie^'p xu'c vo+'i Cao u?y Ty. Na.n dde^? nho+` giu'p ddo+~. O^ng Pen Bunna, dda.i die^.n cu?a to^? chu+'c nha^n quye^`n Adhoc ti?nh Ratanakiri no'i ra(`ng ddie^`u quan tro.ng nha^'t la` la`m sao Cao u?y co' the^? tie^'p xu'c vo+'i nhu+~ng ngu+o+`i co`n ddang la^?n tro^'n trong ru+`ng, vi` ca`ng dde^? la^u thi` ti'nh ma.ng cu?a ho. ca`ng bi. nguy ki.ch. O^ng gia?i thi'ch the^m la` ngoa`i chuye^.n ddo'i kha't, ca'c ngu+o+`i Thu+o+.ng co`n co' the^? che^'t vi` muo^~i ru+`ng, ra('n ddo^.c va` be^.nh so^'t re't.

Chi? mo^.t nga`y tru+o+'c khi 33 ngu+o+`i Thu+o+.ng may ma('n ga(.p Cao u?y Ty. Na.n, Ha` No^.i va` Phnom Penh cho to^? chu+'c Ho^.i Nghi. Ho+.p Ta'c Pha't Trie^?n Ca'c Ti?nh Bie^n Gio+'i VN-Kampuchea, dde^? ba`n ve^` ti`nh hi`nh an ninh nhu+~ng ti?nh o+? bie^n gio+'i hai nu+o+'c. DDa^y la` la^`n dda^`u tie^n mo^.t ho^.i nghi. nhu+ va^.y ddu+o+.c to^? chu+'c va` cuo^.c ho.p die^~n ra o+? tha`nh pho^' Ho^` Chi' Minh ke^'t thu'c vo+'i ba?n tho^ng ca'o chung nha^'n ma.nh dde^'n ta^`m quan tro.ng cu?a vie^.c cu`ng nhau nga(n cha^.n la`n so'ng ngu+o+`i Thu+o+.ng vu+o+.t bie^n tra'i phe'p.

Tho^ng ca'o chung go^`m 13 ddie^?m cu~ng ghi ro~ hai be^n nha^'t tri' pho^'i ho+.p cha(.t che~ trong vie^.c nga(n ngu+`a va` xu+? ly' va^'n dde^` ngu+o+`i vu+o+.t bie^n tra'i phe'p va` ca'c hoa.t ddo^.ng khu?ng bo^' o+? bie^n gio+'i hai nu+o+'c. DDie^`u na`y na`y ddu+o+.c phi'a VN nha^'n ma.nh trong ba`i pha't bie^?u cu?a Pho' Thu? Tu+o+'ng Nguye^~n Ta^'n Du~ng, no'i ra(`ng ca'c lu+.c lu+o+.ng thu` nghi.ch tie^'p tu.c hoa.t ddo^.ng cho^'ng pha' nha(`m la`m ma^'t an ninh o^?n ddi.nh o+? ca? hai quo^'c gia.

1 trie^.u ddo^`ng cho vie^.c giao no^.p 1 ngu+o+`i Thu+o+.ng

Sau khi Ho^.i Nghi. ke^'t thu'c, o^ng Du~ng cu~ng cho ba'o chi' bie^'t Ha` No^.i va` Phnom Penh se~ ti'ch cu+.c thi ha`nh ca'c ddie^`u khoa?n ddu+o+.c ghi trong ba?n tho^ng ca'o chung, nhu+ng kho^ng gia?i thi'ch ke^' hoa.ch ddu+o+.c thu+.c hie^.n nhu+ the^' na`o. Tru+o+'c dda^y, nhu+~ng nguo^`n tin rie^ng cu?a DDa`i A' Cha^u Tu+. Do cho hay binh si~ va` co^ng an VN ddu+o+.c cu+? sang Kampuchea la`m vie^.c, pho^'i ho+.p chung vo+'i nhu+~ng ddo+n vi. ca?nh sa't va` qua^n ddo^.i ddi.a phu+o+ng dde^? lu`ng ba('t ngu+o+`i Thu+o+.ng. Mo^.t ngu+o+`i Khmer cu~ng no'i vo+'i chu'ng to^i la` Ha` No^.i treo gia' cu+' ba('t ddu+o+.c 1 ngu+o+`i Thu+o+.ng thi` ddu+o+.c thu+o+?ng so^' tie^`n hay pha^?m va^.t tu+o+ng ddu+o+ng vo+'i 1 trie^.u ddo^`ng tie^`n VN

Cu~ng ca^`n nha('c la.i tu+` na(m 2001 cho dde^'n nay, dda~ co' ha`ng nga`n ngu+o+`i Thu+o+.ng tu+` VN ba(ng ru+`ng tro^'n sang Kampuchea xin ty. na.n, vie^.n da^~n ly' do kho^ng ddu+o+.c ddo^'i xu+? co^ng ba(`ng va` kho^ng ddu+o+.c hu+o+?ng quye^`n tu+. do to^n gia'o. Cao u?y Ty. Na.n Lie^n Hie^.p Quo^'c cho bie^'t chi? rie^ng so^' ngu+o+`i tro^'n trong ru+`ng o+? Ratanakiri ma` ho. tie^'p xu'c ddu+o+.c kho^ng tho^i cu~ng dda~ le^n dde^'n 300 ngu+o+`i. Ta^'t ca? ddang ddu+o+.c Cao u?y ba?o ve^., cho+` la^.p thu? tu.c dde^? xin ddi.nh cu+ o+? mo^.t nu+o+'c thu+' ba.

VN quy tra'ch chuye^.n ngu+o+`i Thu+o+.ng vu+o+.t bie^n sang Kampuchea cho To^? Chu+'c Sa'ng Ho^.i Ngu+o+`i Thu+o+.ng tru. so+? dda(.t ta.i My~ va` Cao u?y Ty. Na.n Lie^n Hie^.p Quo^'c. Cu~ng co' nhu+~ng du+ lua^.n tu+` phi'a Chi'nh Quye^`n Ha` No^.i cho ra(`ng i't nhie^`u, Washington co' nhu'ng tay va`o chuye^.n ke^u go.i hoa(.c u?ng ho^. ngu+o+`i Thu+o+.ng vu+o+.t bie^n sang Kampuchea.

Pho'ng vie^n cu?a DDa`i A' Cha^u Tu+. Do chu'ng to^i dda~ lie^n he^. ddu+o+.c vo+'i mo^.t so^' ngu+o+`i trong toa'n 33 ngu+o+`i ddang ddu+o+.c Cao u?y Ty. Na.n Lie^n Hie^.p Quo^'c ba?o ve^..

-- hy tran (hytran@yahoo.com), September 16, 2004

Answers

* Thêm 33 người Thượng tiếp xúc đại diện Cao uy? Tỵ nạn LHQ RFA, 15/9/04

Nguyễn Khanh

Hôm qua, 33 người Thượng lẩn trốn trong rừng ơ? Kampuchea đă tiếp xúc được với Cao ủy Ty. Nạn Liên Hiệp Quốc. Vụ việc xảy ra chỉ một ngày sau khi hai Chính Quyền Hà Nội và Phnom Penh lên tiếng nói sẽ tăng cường canh pḥng ở vùng biên giới hai nước để chận đứng điều mà cả phía đều gọi là làn sóng người vượt biên bất hợp pháp

Sau nhiều tháng trời phải trốn tránh trong rừng sâu, cuối cùng, 33 người Thượng từ Tây Nguyên VN trốn sang Đất Chùa Tháp đă tiếp xúc được với đại diện Cao ủy Ty. Nạn Liên Hiệp Quốc.

Ông Chung Ravuth, đại diện của Cao ủy cho hay khi nhân viên Liên Hiệp Quốc gặp toán người này, cả đoàn sợ hăi có lẽ v́ tưởng là bị công an hoặc binh sĩ Kampuchea bắt giữ, nhưng sau đó th́ đoàn người nở những nụ cười rạng rỡ, chẳng khác ǵ tưởng đă chết đi nhưng không ngờ sống lại. Trong toán có 17 phụ nữ và trẻ thơ, trốn khỏi VN từ nhiều tháng qua, sau khi tham gia các cuộc biểu t́nh đ̣i tự do tôn giáo hồi tháng Tư năm nay.

Tính mạng bị đe doa.

Đây là toán mới nhất tiếp xúc được với Cao ủy Ty. Nạn, nhưng không phải là toán cuối cùng, v́ những người trong đoàn cho hay trong lúc lẩn trốn họ có gặp những toán khác, cũng vượt biên và đang t́m đường tiếp xúc với Cao ủy Ty. Nạn để nhờ giúp đỡ. Ông Pen Bunna, đại diện của tổ chức nhân quyền Adhoc tỉnh Ratanakiri nói rằng điều quan trọng nhất là làm sao Cao ủy có thể tiếp xúc với những người c̣n đang lẩn trốn trong rừng, v́ càng để lâu th́ tính mạng của họ càng bị nguy kịch. Ông giải thích thêm là ngoài chuyện đói khát, các người Thượng c̣n có thể chết v́ muỗi rừng, rắn độc và bệnh sốt rét.

Chỉ một ngày trước khi 33 người Thượng may mắn gặp Cao ủy Ty. Nạn, Hà Nội và Phnom Penh cho tổ chức Hội Nghi. Hợp Tác Phát Triển Các Tỉnh Biên Giới VN-Kampuchea, để bàn về t́nh h́nh an ninh những tỉnh ở biên giới hai nước. Đây là lần đầu tiên một hội nghị như vậy được tổ chức và cuộc họp diễn ra ở thành phố Hồ Chí Minh kết thúc với bản thông cáo chung nhấn mạnh đến tầm quan trọng của việc cùng nhau ngăn chận làn sóng người Thượng vượt biên trái phép.

Thông cáo chung gồm 13 điểm cũng ghi rơ hai bên nhất trí phối hợp chặt chẽ trong việc ngăn ngừa và xử lư vấn đề người vượt biên trái phép và các hoạt động khủng bố ở biên giới hai nước. Điều này này được phía VN nhấn mạnh trong bài phát biểu của Phó Thu? Tướng Nguyễn Tấn Dũng, nói rằng các lực lượng thù nghịch tiếp tục hoạt động chống phá nhằm làm mất an ninh ổn định ở cả hai quốc gia.

1 triệu đồng cho việc giao nộp 1 người Thượng

Sau khi Hội Nghị kết thúc, ông Dũng cũng cho báo chí biết Hà Nội và Phnom Penh sẽ tích cực thi hành các điều khoản được ghi trong bản thông cáo chung, nhưng không giải thích kế hoạch được thực hiện như thế nào. Trước đây, những nguồn tin riêng của Đài Á Châu Tư. Do cho hay binh sĩ và công an VN được cử sang Kampuchea làm việc, phối hợp chung với những đơn vị cảnh sát và quân đội địa phương để lùng bắt người Thượng. Một người Khmer cũng nói với chúng tôi là Hà Nội treo giá cứ bắt được 1 người Thượng th́ được thưởng số tiền hay phẩm vật tương đương với 1 triệu đồng tiền VN

Cũng cần nhắc lại từ năm 2001 cho đến nay, đă có hàng ngàn người Thượng từ VN băng rừng trốn sang Kampuchea xin tỵ nạn, viện dẫn lư do không được đối xử công bằng và không được hưởng quyền tự do tôn giáo. Cao ủy Ty. Nạn Liên Hiệp Quốc cho biết chỉ riêng số người trốn trong rừng ơ? Ratanakiri mà họ tiếp xúc được không thôi cũng đă lên đến 300 người. Tất cả đang được Cao ủy bảo vệ, chờ lập thủ tục để xin định cư ở một nước thứ ba.

VN quy trách chuyện người Thượng vượt biên sang Kampuchea cho Tô? Chức Sáng Hội Người Thượng trụ sở đặt tại Mỹ và Cao ủy Ty. Nạn Liên Hiệp Quốc. Cũng có những dư luận từ phía Chính Quyền Hà Nội cho rằng ít nhiều, Washington có nhúng tay vào chuyện kêu gọi hoặc ủng hộ người Thượng vượt biên sang Kampuchea.

Phóng viên của Đài Á Châu Tư. Do chúng tôi đă liên hệ được với một số người trong toán 33 người đang được Cao ủy Ty. Nạn Liên Hiệp Quốc bảo vệ.

-- Sung M16 (SungM16@yahoo.com), September 16, 2004.