TẢN MẠN VỀ GI�NG SINH VIỆT NAM

Hơn 400 năm qua, kể từ khi những nh� truyền gi�o �u ch�u đầu ti�n đặt ch�n l�n cửa biển Ninh Cường, Tr� Lũ, Bắc phần, đạo Thi�n ch�a đ� đi s�u v�o đời sống người d�n Việt Nam. Lễ Gi�ng sinh v� lẽ đ�, đ� gắn liền với lịch sử d�n tộc ta.

GI�NG SINH 1974: HồI CHU�NG B�O Tử CỦA MIềN NAM!

Cuối năm 1994, cựu Đại t� VNCH Phạm B� Hoa tr�nh l�ng quyển hồi k� Đ�i D�ng Ghi Nhớ. Ở trang 192 c� đoạn đ�ng ch� � như sau:

"... Chuyện như thế n�y: "Nh�n Gi�ng Sinh, tối 24. 12. 1974, Trung tướng Khuy�n (Đồng văn Khuy�n, Tham Mưu Trưởng Bộ Tổng Tham Mưu ki�m Tổng Cục Trưởng Tổng Cục Tiếp Vận) tổ chức bữa ăn thật đơn giản tại c�u lạc bộ Tổng Tham Mưu để khoản đ�i Thiếu tướng Smith, Trưởng Văn Ph�ng T�y Vi�n Quốc Ph�ng Hoa Kỳ v� Đại t� Pelosky (Phụ t� Tiếp vận của Tướng Smith). Về ph�a Việt Nam, ngo�i Trung tướng Khuy�n v� phu nh�n, c�n c� Đại t� Phạm Kỳ Loan (Tổng cục ph� Tổng Cục Tiếp Vận) v� phu nh�n, Chuẩn tướng Nguyễn văn Chức (Cục Trưởng Cục C�ng Binh), Chuẩn tướng Phạm H� Thanh (Cục trưởng Cục Qu�n Y), t�i v� Trung t� Nguyễn Đ�nh B� (ch�nh văn ph�ng của Trung tướng Khuy�n). Tướng Smith c� tiết lộ rằng, Bộ Quốc Ph�ng Hoa Kỳ c� kế họach với ng�n khoản dự tr� hơn 300.000.000 (300 triệu) Mỹ kim để di tản sang Hoa Kỳ lối 40.000 sĩ quan v� gia đ�nh, nhưng thời gian th� chưa r�"..."

Ở trang 177, mấy đoạn kh�c c� nội dung:

"Từ trung tuần th�ng 12. 74, một sư đo�n Cộng sản bắt đầu tấn c�ng v� chiếm quận lỵ Đ�n Lu�n, �n ngữ quốc lộ 14. Ngay sau đ�, ch�ng lần lượt đ�nh chiếm c�c quận của Phước Long. Cuộc tiếp tế cho c�c đơn vị qu�n sự, h�nh ch�nh lẫn d�n sự tại tỉnh lỵ rất kh� khăn, v� Cộng sản d�ng nhiều lực lượng nhỏ phục k�ch d�i hạn m� ch�ng gọi l� "đ�ng chốt" tại c�c đoạn đường hiểm trở, đưa đến t�nh trạng giao th�ng đường bộ kh�ng sử dụng được, c�n kh�ng vận th� phi cơ vận tải rất hạn chế từ khi Đệ Thất Kh�ng Lực Hoa Kỳ r�t khỏi Việt Nam theo qui định của Hiệp Định Paris.

Ng�y 24. 12. 74, chiếc trực thăng "Chinook 47" chở chuy�n vi�n từ S�i G�n l�n s�n bay tỉnh lỵ Phước Long để sửa chữa chiếc phi cơ vận tải C130 bị hỏng sau khi chở tiếp tế thực phẩm v� nhi�n liệu đến nơi. Lượt về, chiếc Chinook đ� bị hỏa lực ph�ng kh�ng của Cộng sản bắn hạ sau khi cất c�nh chưa đầy 5 ph�t. C�c phi tuần khu trục phản lực A. 37 được điều động từ Sư Đo�n 4 Kh�ng Qu�n ở Cần Thơ l�n tăng cường yểm trợ hỏa lực cho lực lượng ph�ng thủ Phước Long, một trong số c�c phi c�ng n�y n�i lại với t�i rằng:...t�i chưa bao giờ gặp hỏa lực ph�ng kh�ng d�y đặc như vừa gặp phải ở chung quanh tỉnh lỵ Phước Long. Phải n�i rằng, một lưới lửa đỏ cả một v�ng rộng lớn đ� g�y trở ngại đ�ng kể cho c�c phi tuần khu trục yểm trợ cho Phước Long đ� anh...".

Theo c�c đoạn văn dẫn thượng th� miền Nam Việt Nam tự do đ� được b�o tử từ m�a gi�ng sinh 20 năm về trước.

NHữNG GI�NG SINH SAU 1975

Gi�ng Sinh Miền Nam 1975: Những Ngạc Nhi�n!

Cuối th�ng 12 năm 1975, d�n ch�ng miền Nam n�i chung v� S�i G�n n�i ri�ng, đ�n lễ Gi�ng sinh đầu ti�n dưới chế độ cộng sản. Chỉ trong t�m th�ng kể từ sau 30. 4. 1975, miền Nam đ� trải qua kh� nhiều tang thương biến đổi, d�n ch�ng l�m v�o cảnh khốn khổ chưa từng c�. Trong số những biến đổi quan trọng, trước nhất phải kể việc h�ng chục ng�n qu�n nh�n c�ng chức của chế độ cũ được lệnh l�n đường học tập ch�nh trị ngắn hạn để rồi bị đưa v�o c�c trại cải tạo d�i hạn, kh�ng biết trước ng�y về, th�n nh�n c�c gia đ�nh n�y v� thế l�m v�o t�nh trạng khốn đốn về vật chất, khủng hoảng về tinh thần. Thứ đến l� việc đổi tiền m� mục đ�ch ch�nh nhằm ti�u diệt tầng c�c tầng lớp trung, thượng lưu của chế độ cũ. 500 đồng cũ ăn một đồng mới, chỉ đổi trong một ng�y, theo mức qui định, đổi kh�ng kịp hay qu� hạn định, tiền bị hủy bỏ, nhiều người đem tiền dư đổ xuống s�ng, nhiều người kh�c tự vẫn v� phẩn uất. V� sau ch�t l� chiến dịch đ�nh tư sản mại bản được gọi dưới mỹ từ cải tạo c�ng thương nghiệp, thật ra l� cướp giật t�i sản v� đảy người đi v�ng kinh tế mới.

M�a Gi�ng sinh 75, nhiều người kh�ng c�n chịu đựng nổi sự khắc nghiệt của thời tiết, bệnh tật v� sự thiếu thốn những phương tiện tối thiểu, đ� bỏ c�c v�ng kinh tế mới B� Đăng, B� Đốp, B� Gia Mập... vốn l� những chiến khu cũ, về lại S�i G�n, sống vất vưởng ở đầu đường x� chợ. Gần Gi�ng sinh, một số những người n�y bị bắt đưa về lại kinh tế mới để l�m đẹp th�nh phố.

D�n ch�ng miền Nam đ� nghe n�i cộng sản v� thần, kh�ng ưa t�n gi�o nhưng cũng kh�ng ngờ đến sự cấm đo�n qu� mức. C�c đ�i ph�t thanh lớn nhỏ kh�ng mảy may đề cập đến lễ Gi�ng sinh, cũng kh�ng c� một bản th�nh ca, h�ng ng�y vẫn ra rả những b�i h�t c� nộI dung tuy�n truyền như "B�c đang c�ng ch�ng ch�u h�nh qu�n... Như c� b�c Hồ trong ng�y vui đại thắng... M�a Thu rồi, ng�y 23, ta ra đi..."

Chỉ c� thủ đ� S�i G�n c�ng một v�i th�nh phố lớn l� c�n ch�t hơi hướm Gi�ng sinh. Ngay cả ở S�i G�n phố phường cũng vắng b�ng những cửa h�ng b�n qu� c�p, c�c thứ trang ho�ng cho lễ Gi�ng sinh. Khắp nơi chỉ to�n một m�u đỏ, cờ đỏ, những biểu chương "Hồ Chủ Tịch Vĩ Đại Sống M�i Trong Sự Nghiệp Của Ch�ng Ta... Đảng Cộng Sản Việt Nam..." đỏ, bảng hiệu những cửa h�ng quốc doanh đỏ, nh� s�ch quốc doanh đỏ... D�n ch�ng miền Nam thấm th�a hai c�u thơ của Trần Dần:

"T�i bước đi kh�ng thấy phố thấy nh�,

Chỉ thấy mưa sa tr�n mầu cờ đỏ."

Viện l� do an ninh, c�n t�n dư phản động, Mỹ Ngụy lẫn trốn v� t�m c�ch ph� hoại, nh� cầm quyền cấm nh� thờ Đức B� kh�ng được cử h�nh th�nh lễ ngo�i trời. Một c�ch gi�n tiếp, họ hạn chế điện lực trong dịp Gi�ng sinh, l�m nhiều khu vực tối om, tai nạn lưu th�ng trong đ�m Gi�ng sinh nhiều đếm kh�ng hết. Nhưng d�n S�i G�n đ� l�m nh� cầm quyền cộng sản ngạc nhi�n, bất ngờ, họ vẫn tiến h�nh lễ Gi�ng sinh một c�ch trang trọng, tưng bừng, trong ho�n cảnh kh� khăn, thiếu thốn.

Đ�m 24 th�ng 12 năm 1975, d�n ch�ng S�i G�n đổ x� ra đường, dường như kh�ng ai chịu ở trong nh�. Thanh ni�n nam nữ đua nhau rong chơi suốt đ�m bằng xe gắn m�y đủ loại. Tới 1 giờ s�ng ng�y 25 th�ng 12 đường phố vẫn c�n đ�ng nghẹt người đi kẻ lại, đ�ng nhất l� c�c khu vực nh� thờ Đức B�, đường Tự Do, đường Thống Nhất v� bến Bạch Đằng. Gi�, trẻ, trai, g�i, lớn, nhỏ chen ch�t nhau. C�c nh� thờ l� địa điểm h�nh hương của đ�m Gi�ng sinh. Ủy Ban Qu�n Quản th�nh phố đ� phải cấp tốc huy động to�n bộ lực lượng c�ng an để kiểm so�t trật tự.

Những người từ miền Bắc v�, rất đổi ngạc nhi�n, họ thấy đ�m Gi�ng sinh ở S�i G�n qu� tưng bừng, nhộn nhịp. Hai mươi năm ở miền Bắc x� hội chủ nghĩa, ngay cả tại thủ đ� H� Nội, họ chưa bao giờ thấy lễ Gi�ng sinh n�o trọng thể đến thế. Giới hiểu biết giải th�ch sự đ�n mừng lể Gi�ng sinh 1975 một c�ch nồng nhiệt của d�n S�i G�n như sau. Một l�, trong bất cứ ho�n cảnh n�o, d�n ch�ng S�ig�n vẫn xem Gi�ng sinh l� ng�y lễ trọng đại của cả nước, l� dịp vui chơi của mọi người, chỉ sau Tết nguy�n đ�n. Hai l�, d�n ch�ng muốn b�y tỏ th�i độ chống đối chủ nghĩa cộng sản v� thần. Cộng sản vốn kh�ng th�ch, kh�ng chấp nhận sự hiện hữu của c�c t�n gi�o, d� l� Phật gi�o hay Thi�n ch�a gi�o. Nh� cầm quyền cộng sản ngấm ngầm hoặc ra mặt ph� lễ Gi�ng sinh, d�n ch�ng c�ng muốn tổ chức lễ Gi�ng sinh cho bằng được, c�ng lớn c�ng tốt.

-- Kẻ Sĩ Bắc H� (ke_si_bac_ha@yahoo.com), December 01, 2004

Answers

Response to TẢN MẠN VỀ GIÁNG SINH VIỆT NAM

Gi�ng Sinh 1976:

Lễ Gi�ng sinh 1976 ở S�i g�n kh�ng được tưng bừng, n�o nhiệt như năm 1975. L� do ch�nh l� nh� cầm quyền cộng sản đ� c� kinh nghiệm, kh�ng c�n bị bất ngờ. Họ c� kế hoạch ngăn trở lễ Gi�ng sinh từ nhiều th�ng trước, bằng c�ch giăng d�y kẽm gai tr�n những đường ch�nh, bằng c�ch tăng cường lực lượng c�ng an ch�m nổi khắp nơi. Viện cớ bảo vệ trật tự c�ng cộng, c�ng an �p dụng những biện ph�p cứng rắn nhằm giải t�n những đ�m đ�ng, ngăn cản sự trang tr� trong ngo�i c�c nh� thờ m� họ cho l� kh�ng cần thiết, thẳng tay trừng phạt, ngăn cấm những người, những h�nh động m� họ cho l� g�y x�o trộn trật tự tr�n đường phố. Gi�ng Sinh ở S�ig�n năm 1976 v� lẽ ấy đ� diễn ra trong bầu kh�ng kh� nặng nề, thiếu s�i động do sự can thiệp trực tiếp hay gi�n tiếp của nh� cầm quyền cộng sản.

D� vậy l�ng tin y�u v� ngưỡng mộ của người d�n S�i G�n đối với lễ Gi�ng sinh vẫn kh�ng s�t giảm, tr�i lại n� ng�y c�ng tăng th�m, c�ng với sự o�n gh�t chế độ cộng sản. Giới trẻ vẫn vui chơi l�n l�t, t�n đồ vẫn cử h�nh lễ Gi�ng sinh truyền thống.

Gi�ng sinh 1979 v� những năm sau:/b>

Từ Gi�ng sinh năm 1979, một sự kiện mới l�m thay đổi sinh hoạt của người d�n miền Nam. Cả triệu phần qu� c�ng với dollars từ hải ngoại người Việt gửi về cho b� con, bạn b� trong nước. S�i G�n sau 1975 vốn ngh�o n�n, tối tăm, thiếu thốn đủ thứ, bỗng trở n�n gi�u c�, như nắng hạn gặp mưa r�o, quần �o đẹp, hợp thời trang, h�ng h�a ngoại quốc dồi d�o, đủ loại, đủ thứ. T�m t�nh người d�n miền Nam cũng thay đổi, người muốn ra đi th� cứ t�m c�ch ra đi. Kẻ ở lại, ai c�n c� khả năng, đ�m ra ăn chơi, hưởng thụ, sống vội v�ng, bớt lo nghĩ, bận t�m về tương lai, mặc cho thời cuộc đẩy đưa, tới đ�u th� tới. Đời sống bi đ�t, tương lai m� mờ, dẫn người ta đến khuynh hướng hưởng thụ.

Thế n�n lễ Gi�ng sinh c� phần rộn rịp hơn c�c năm 76, 77, 78. Nh� thờ c� đ�ng đảo t�n đồ tới dự lễ. Nh� cầm quyền cộng sản bớt kiểm so�t lễ, �t ra l� phần c�ng khai, nhưng c�ng an ch�m vẫn hiện diện trong c�c khu�n vi�n gi�o đường để theo d�i c�c hoạt động t�n gi�o. D�n ch�ng tận dụng c�c phương tiện c�n lại để ch�o mừng lễ Gi�ng Sinh. Gi� xăng chợ đen rất mắc, nhưng số xe gắn m�y tr�n đường phố đ�ng như một bầy kiến trong đ�m Gi�ng sinh.

M�a Gi�ng sinh 1981 c� một chuyện kh� đặc biệt. B�o S�i G�n Giải Ph�ng đăng một b�i thơ nhan đề "Anh C�n Nợ" của b�c sĩ Đỗ Hồng Ngọc, một tr� thức miền Nam, chủ nhiệm khoa nhi bệnh viện B�nh D�n:

"V� sao anh kh�ng đi, v� sao anh ở lại

C� g� đ�u em, v� t�i c�n nhiều nợ nhiều nần

Nợ cha t�i, một d�ng m�u đỏ

Nợ mẹ t�i, nợ những thi�n đường

Nợ những c�u Kiều, thương th�n c� Tấm

Nợ lời ru xưa, con ra chiến trường

Nợ những đ�m trăng tr�n bến bắc Cần Thơ, ph� reo, s�ng h�t

�i! L�m sao n�i hết

Nhưng nợ nần chồng chất trong tim"

B�i thơ n�y đ� l� đề t�i b�n t�n trong suốt m�a Gi�ng sinh 1981, đảng v� nh� nước khuyến kh�ch nhiều b�o kh�c ở S�i G�n đăng lại v� sau đ� tung ra hải ngoại tr�n c�c b�o Việt kiều y�u nước ở Bắc Mỹ v� �u ch�u.

Dư luận chung cho rằng đảng v� nh� nước đ� thấm đ�n thất tho�t chất x�m ra nước ngo�i n�n kh�ng c�n giữ th�i độ chửi mắng th� bạo như trước kia, tr�i lại, d�ng lời lẽ dịu d�ng hơn để k�u gọI t�nh y�u qu� hương của giới tr� thức.

So với bản nhạc "Em C�n Nhớ Hay Em Đ� Qu�n" của nhạc sĩ Trịnh C�ng Sơn, cũng được đảng v� nh� nước phổ biến tối đa trước đ�, tỏ vẻ bất cần, ai muốn đi th� đi, đi bao nhi�u cũng chả ăn nhằm g�! "Em c�n nhớ hay em đ� qu�n. Nhớ S�i G�n mưa rồi chợt nắng. Nhớ phố xưa quen biết t�n b�n ch�n. Nhớ đ�n đường từng đ�m thao thức, s�ng cho em v�m l� me xanh... Em ra đi nơi nầy vẫn thế. L� vẫn xanh tr�n con đường nhỏ. Vườn xưa vẫn c� tiếng mẹ ru..."

Gi�ng sinh 1994 & 1995: Si�u tư bản v� vong bản!

So với Gi�ng sinh 1975, Gi�ng sinh 1994 ho�n to�n đổi kh�c. Hai yếu tố ch�nh g�p phần l�m n�n Gi�ng sinh 1994, được nhiều ngườI gọi l� Gi�ng sinh si�u tư bản. Một, nh� cầm quyền cộng sản �p dụng chế độ kinh tế thị trường, giảm bớt sự kiểm so�t c�c hoạt động thuộc l�nh vực kinh tế, x� hội... để d�n ch�ng tự do vui chơi. N�i như nhạc sĩ Trịnh C�ng Sơn: "Ng�y nay ch�ng t�i c� thể l�m tất cả điều g� ch�ng t�i muốn (?), ngoại trừ c�c hoạt động ch�nh trị c� t�nh c�ch chống đối nh� cầm quyền". Hai, giới thương gia ở Việt Nam đ� triệt để �p dụng phương c�ch tư bản để h�i thật nhiều tiền trong m�a Gi�ng sinh 1994. Thiệp Gi�ng sinh, thiệp ch�c mừng t�n ni�n, ch�c ph�c, t�i, lộc... được b�y b�n khắp nơi chung với qu� c�p đủ loại, c�y th�ng, Santa Claus bằng plastic được thổi phồng l�n...

D�n S�i g�n tổ chức Gi�ng sinh 1994 với đầy đủ c�c tiết mục: Trang ho�ng trong ngo�i tư gia v� nh� thờ, h�nh lễ, vui chơi ngo�i đường phố đặc k�n người, họp bạn nửa đ�m để ăn uống, nhảy nh�t... Nhiều khu thương m�i b�y b�n c�c hang đ� với đ�n m�u v� c�c thi�n thần với gi� từ 5 - 15 Mỹ kim. Rạp h�t mở cửa trễ trong đ�m Gi�ng Sinh. Kh�ch sạn, nh� h�ng lớn nhỏ khắp nơi trong th�nh phố tổ chức tiệc Gi�ng sinh cho c�ng ch�ng v� cho người nước ngo�i, c� rượu ngoại quốc, thịt nguội, g� l�i đ�t l�, c� nhảy đầm, một số nơi c� cả cờ bạc v� c�c tr� topless entertainments, t�y địa điểm, gi� v� v�o cửa c� thể l�n đến h�ng trăm Mỹ kim. Gi�ng sinh S�i G�n ng�y nay c� điều kh�c xưa. Tr�n tờ Tuổi Trẻ Ch�a Nhật ph�t h�nh ng�y 4 th�ng 12 năm 1994 người ta đọc được mẫu quảng c�o gi� biểu bằng Mỹ kim cho kh�ch muốn tham dự Gi�ng Sinh v� dạ tiệc tại kh�ch sạn Omni, l� kh�ch sạn mới được x�y dựng tại số 251 đường Nguyễn văn Trổi (tức đường C�ch Mạng cũ) Ph� Nhuận. Gi� biểu được đăng tải như sau. Bữa ăn tự chọn đ�m Gi�ng sinh: người lớn 19.5 Mỹ kim (bao gồm một ly rượu vang), trẻ em 11.5 Mỹ kim (bao gồm qu� tặng của �ng Gi� Noel). Bữa ăn s�ng, trưa Gi�ng sinh: 18.5 Mỹ kim ( với một ly rượu vang) v� 11.5 Mỹ kim (với qu� Noel).

Điều đ�ng ghi nhận l� phi� dưới mẫu quảng c�o c� ghi ch�: Gi� cả tr�n sẽ được cộng th�m 10% thuế v� 5% phục vụ ph�. So với 1994, gi�ng sinh 1995 c� phần si�u tư bản hơn nữa m� c� người gọi l� vong bản, bởi yếu tố Hoa Kỳ b�i bỏ lệnh cấm vận đ�i với Việt Nam. Tại S�i G�n, thiệp Gi�ng sinh d� in kiểu n�o, nội h�a hay ngoại quốc, đều phải bằng tiếng Anh th� mới b�n được, bởi muốn tỏ ra văn minh, tiến bộ phải tặng nhau thiệp Gi�ng sinh Anh ngữ. Thiệp ngoại kỹ thuật in sắc sảo, giấy tốt, bao thư nhiều m�u c� keo sẵn. C�c quầy h�ng thường chỉ b�y b�n thiệp của Trung Quốc, Đ�i Loan v� Hồng K�ng th�i, c�n thiệp "xịn" của Mỹ, Ph�p, Canada th� họ cầm tay mời kh�ch v� sợ để tr�n quầy bị lấy cắp mất! C�y th�ng Gi�ng sinh l� biểu tượng của sự sang gi�u. Trong khi thiệp nội được chiếu cố kh�ng k�m thiệp ngoại bao nhi�u, th� c�y th�ng nội kh�ng thể cạnh tranh với h�ng ngoại về phẩm chất. C�y th�ng Trung Quốc được chiếu cố nhiều hơn th�ng Ph�p v� Hồng K�ng v� gi� hạ.

Đ� l� n�i về c�y th�ng giả, c�n c�y th�ng thật th� gi� qu� cao, kh�ng phải ai cũng c� khả năng mua. C�c đồ vật để trang tr� c�y th�ng Gi�ng sinh bằng h�ng ngoại cũng được tận dụng nhất l� tuyết giả, bởi v� d�n S�i G�n quan niệm phải c� tuyết tr�ng mới l�ng mạn cơ! Ngo�i thiệp v� c�y th�ng, phải c� b�nh th� mới đủ "bộ tam s�n Gi�ng sinh". B�nh đ�y l� "Buche de Noel". B�nh h�nh vu�ng, chữ nhật hay tr�n kiểu b�nh sinh nhật l� xưa, l� lỗi thời rồi, phải l� "kh�c củi mục" hay "kh�c gỗ Gi�ng sinh" th� mới hợp thời trang. Gi� cả ghi tr�n c�c "Bữa ăn tự chọn", "Bữa ăn tự phục vụ", "Bữa ăn tổng hợp"... trong đ�m Gi�ng sinh ở c�c nh� h�ng kh�ng c�n ghi theo lối Vệt Nam nữa, n� xưa rồi (v� dụ 20,50 đ� la hay 20,50 USD). Từ Gi�ng sinh năm 1995, gi� cả được ghi 100% theo kiểu Mỹ, nghĩa l� $20.50, thế mới văn minh v� tiến bộ chứ! Rồi c�n quần �o, tiệc t�ng, khi�u vũ... đều lấy c�c kiểu c�ch ngoại quốc l�m khu�n v�ng, thước ngọc. Si�u tư bản, vong bản đến thế l� c�ng!

Chợ Gi�ng sinh S�i G�n tr�n đường Hai B� Trưng 1995 bị nh� thơ Cao Phi Yến ph�n n�n trong b�i thơ "Noel Xuống Đường" như sau:

Mỗi năm N�-En đến

Lại thấy đầy c�y th�ng

L�ng l�nh m�u xanh, trắng

Xuống đường Hai B� Trưng

Rồi đ�n d�y, bưu thiếp

Người x�m x�t mua đ�ng

Xe, người, v� con n�t

Kẹt tắt cả giao th�ng

Đường phố bị lấn chiếm

Khai th�c để kiếm tiền

Người đi đường cứ nhịn

Cảnh s�t chỉ đứng nh�n!

M�a N�-En chẳng lẽ

Thiệp phải đổ ra đường

C�y th�ng phải xuống lộ

Mới l� m�a N�-En?

Gi�ng sinh 1995 ở H� Nội c� những cảnh giống gi�ng sinh S�i G�n những năm trước với cớm ch�m cớm nổi d�n h�ng chung quanh nh� thờ lớn H� Nội. B�i k� sự về đ�m Gi�ng Sinh tại H� Nội 1995 do Adrian Edwards viết cho Reuter v� Pascale Trouilaud cho AFP cho thấy nh� nước lo lắng rất nhiều về an ninh c�ng cộng. C� những chiếc xe chở đầy cảnh s�t c�ng an được lệnh đổ tới canh giữ c�c ng� đường ch�nh trong th�nh phố, v� l�ng đuổi những thanh ni�n tr�n c�c lề đường để ngăn ngừa c�c cuộc đua xe bất hợp ph�p m� mấy năm gần đ�y, theo kiểu S�i G�n, m�a Lễ Gi�ng Sinh được d�ng như một dịp để đua xe. K� giả n�y ước lượng c� khoảng 7 ng�n người mang bong b�ng x� đảy nhau để len v�o khu s�n trước vu�ng vắn trước cửa nh� thờ ch�nh t�a H� Nội. H�ng r�o trật tự của nh� thờ th�nh Giu Se, kh�ng kể cớm ch�m, đ� đứng sau h�ng r�o bằng sắt ngăn người lảng vảng quanh đ�. Tại H� Nội, cửa v�o th�nh đường được kiểm so�t chặt chẽ, chỉ d�nh cho những th�nh vi�n thật sự của Gi�o hội C�ng Gi�o Quốc doanh v� v�i t� người ngoại quốc đến dự th�nh lễ. Th�nh lễ được Gi�m Mục L� Đức Trọng cử h�nh bằng 3 thứ tiếng Việt, Anh, Ph�p.

Ngo�i s�n, trong bầu kh�ng kh� lễ hội, thỉnh thoảng khi c� sự chen lấn v�o h�ng r�o sắt th� cũng c� những m�n đấm đ� nhưng kh�ng c� ai bị thương t�ch g� trầm trọng. Đường phố đầy tr�n những người đổ về nhất l� về khuya. Đường phố quanh bờ Hồ Ho�n Kiếm đầy những sạp h�ng rong b�n bu�n kiếm tiền trong dịp n�y, c� tiệm cung ứng cơ hội chụp h�nh với �ng gi� Noel.

K� giả Trouillaund cho biết th�m, gi�o hội trực thuộc quyền h�nh ch�nh của Mặt Trận Tổ Quốc, c�nh tay nối d�i của Đảng Cộng sản Việt Nam. Cả hai b�i viết, tuy nhi�n, cũng nhận định l� việc h�nh lễ của những năm về sau n�y c� phần dễ d�ng hơn c�c năm trước. Một người c�ng gi�o ở miền Nam n�i với AFP rằng: "Trong những năm đầu sau khi "giải ph�ng" c�ng an thường đ�nh lộn với đ�m đ�ng tại c�c nh� thờ đ�m Gi�ng Sinh, b�y giờ th� kh�ng c�n nữa, thi�n hạ đi lễ, sau đ� t�m tới c�c qu�n c� h�t karaoke hay đi ăn chơi". Gi�ng sinh Việt Nam ng�y c�ng tư bản h�a hơn l�n v� trở n�n một lễ thế tục, khi nh� cầm quyền cộng sản nới rộng kiểm so�t v� khuyến kh�ch cải c�ch kinh tế thị trường.



-- Kẻ Sĩ Bắc H� (ke_si_bac_ha@yahoo.com), December 01, 2004.

GI�NG SINH TRƯớC 1975

Trước 1975, Gi�ng sinh l� một đại lễ, đ�ng hơn l� một ng�y hộI lớn của tuyệt đại đa số d�n ch�ng miền Nam, �t ra l� tại c�c th�nh thị. D�n S�i G�n, d� c� đạo hay kh�ng, đều thấy l�ng m�nh chợt ấm �p, nao nức khi thời tiết miền Nam chuyển m�nh với những ng�y m�t dịu, song song với xự xuất hiện của những gian h�ng mới mọc l�n dọc theo c�c h� phố L� Lợi, Nguyễn Huệ, L� Th�nh T�n... Những gian h�ng n�y hiện diện suốt m�a Gi�ng sinh v� k�o d�i đến ng�y cuối năm �m lịch. C�c c�ng tư sở, h�ng xưởng, doanh trại binh sĩ.. được treo đ�n, kết hoa rực rỡ v� lần lượt tổ chức ăn uống, vui chơi cho mọi người, �ng gi� Noel ph�t qu� cho trẻ con... trước ng�y Gi�ng sinh.

Từ l�ng mạc xa x�i đến c�c đ� thị, mọi hoạt động gần như ngưng đọng để dồn nổ lực cho ng�y Gi�ng sinh. Th�nh đường, tư gia t�n đồ được trang ho�ng đ�n "ng�i sao năm c�nh", m�ng cỏ, c�y th�ng, hang đ�... Một tuần lễ trước Gi�ng sinh, xuống G� Vấp, l�n Hố Nai, ra Phước Tỉnh hoặc Thanh Hải (B�nh Thuận, Phan Thiết), ta đều thấy gi�o d�n cật lực chuẩn bị cho đại lễ Gi�ng Sinh.

Sinh hoạt đ�m Gi�ng sinh l� một trong những sự kiện đ�ng ch� � nhất trong đời sống d�n ch�ng miền Nam. Tại thủ đ� S�i G�n, nhất l� khu trung t�m th�nh phố, cảnh "ngựa xe như nước �o quần như n�m" diễn ra đến 1-2 giờ s�ng, d�n ch�ng t�a ra khắp c�c nẻo đường, họ đi xem lễ ở c�c nh� thờ, rong chơi với b� bạn tr�n đường phố, rồi tiệc t�ng, khi�u vũ... c� khi suốt cả đ�m. B�n trong c�c nh� thờ, t�n đồ dự lễ Gi�ng sinh trong khung cảnh trang nghi�m, ấm c�ng v� th�nh thiện. Th�p gi�o đường cao v�t vớI đ�n hoa s�ng rực, hướng dẫn con chi�n tiến bước t�m về theo nhịp chi�ng trống h�a vang. Hang đ� b�n cạnh b�n thờ lu�n lu�n l� một kỳ c�ng, với tượng Ch�a H�i đồng mới gi�ng trần, mẹ Maria, th�nh Giuse, mấy ch� mục đồng, năm ba gia s�c rải r�c đ� đ�y, ba �ng vua phương đ�ng lễ mễ tr�n tay những lễ vật. Tr�n hang đ�, ng�i sao thật lớn với chiếc đu�i thật d�i, soi r� h�nh c�c thi�n thần đang bay, tay cầm biểu ngữ n�i l�n � nghĩa của ng�y đại lễ. Theo quan niệm chung của nh�n loại, lễ Gi�ng sinh l� ng�y Đức Ch�a Jesus Christ đầu thai xuống dương trần l�m kiếp người để cứu rổi lo�i người. Mừng Ch�a Gi�ng sinh, nh�n loại khuy�n nhau l�m việc thiện, tr�nh việc �c, thể hiện tinh thần đạo đức, l�ng thương người đồng thời dạy dỗ trẻ con l�m điều l�nh tr�nh điều dữ. Thể hiện tinh thần y�u thương của Thi�n Ch�a đối với mọi người, ch�nh phủ Việt Nam Cộng H�a hưu chiến trong những ng�y Gi�ng sinh, ngược lại ph�a bộ đội cộng sản lợi dụng dịp n�y để chuyển qu�n, tấn c�ng c�c tiền đồn v� l�ng mạc xa x�i.

NHữNG GI�NG SINH XƯA

Gi�ng sinh đầu ti�n:

Theo Gi�o sĩ Alexandre de Rhodes (Đắc Lộ) - người bi�n soạn cuốn Tự Điển Quốc Ngữ đầu ti�n (Dictionaire Annamite Portugais Latin) - những Gi�ng Sinh đầu ti�n ở Việt Nam được tổ chức kh� đặc biệt. B�n cạnh nghi thức C�ng Gi�o La M� c�n c� c�c nghi thức theo phong tục cổ truyền của Việt Nam. Trước th�nh lễ nửa đ�m, c�c gi�o sĩ cử h�nh nghi thức th�nh t�y cho những con chi�n mới. Tiếp theo đ�, họ c�ng gi�o đo�n hợp ca những b�i th�nh ca đ� tập dượt từ trước. Trong lễ nửa đ�m, c�c gi�o sĩ giảng dạy về ph�p nhiệm mầu của ơn cứu chuộc, việc Ch�a xuống trần gian để mang lấy x�c ph�m của con người. Sau lễ nửa đ�m, to�n thể gi�o đo�n qu� trước hang đ�, lạy v� h�n ch�n Ch�a H�i đồng. Ng�y nay, một số c�c l�ng mạc C�ng gi�o ở miền Bắc Việt Nam c�n giữ tục lệ n�y. V�o thời gi�o sĩ Alexandre de Rhodes, phong tục Việt Nam c�n nghi�m khắc với phụ nữ, n�n th�nh lễ nửa đ�m c� rất �t phụ nữ hiện diện, nhưng lễ Gi�ng Sinh v�o s�ng sớm ng�y 25 th�ng 12 th� đầy đủ tất cả mọi người. Thời gian đạo Thi�n ch�a chưa bị cấm, c�c gi�o đo�n c� tục lệ rước kiệu Ch�a H�i đồng, với k�n trống v� bắn s�ng hỏa mai.

Gi�ng Sinh thời Trịnh Nguyễn ph�n tranh:

Ch�a Trịnh sau nhiều lần đem qu�n chinh phạt ch�a Nguyễn, bị thất bại, đ�nh k�o qu�n về. Ch�a S�i Vương tuy c� thắng trận, nhưng vị ho�ng tử nối nghiệp qua đời. Vị n�y l� người trấn thủ Quảng Nam, c� thiện cảm với C�ng Gi�o, c�ng khai b�nh vực c�c vị thừa sai. Trong cuộc ph�n tranh Trịnh Nguyễn, �ng l� một tướng l�nh t�i giỏi, lập nhiều c�ng to, n�n được Ch�a S�i Vương y�u mến v� lập l�m ho�ng tử để truyền ng�i về sau. Năm 1627, người t� thiếp y�u qu� của �ng bị bệnh m� chết. �ng thương tiếc, cho người tạc tượng n�ng lớn như người thật, đầu bằng bạc, th�n bằng gỗ qu�, để �ng mỗi ng�y ngắm nh�n cho vơi bớt nỗi nhớ thương. Kh�ng l�u sau, v� qu� phiền muộn, �ng cũng mang bệnh rồi m�n phần. S�i Vương kh�c con đến m� cả mắt.

Quan trấn thủ Quảng Nam mới l� Ho�ng tử Nguyễn Phước An, một người b�i đạo. Năm ấy, nh�n dịp thắng trận, gi�o d�n trong v�ng mừng lễ Gi�ng sinh kh� linh đ�nh, ngo�i lễ nửa đ�m, họ c�n tổ chức lễ rước kiệu Ch�a H�i đồng với k�n trống, b�t �m, đốt c�y b�ng, c�y hoa, bắn s�ng hỏa mai... Quan địa phương dựa thế quan trấn thủ cho người đến ph� cuộc lễ, tịch thu c�c đồ thờ c�ng, cướp ph� t�i sản của gi�o d�n.

Ch�a S�i Vương lại nghe lời x�i giục của quan trấn thủ, ra sắc chỉ nhắc lại lệnh cấm đeo tượng Đức Ch�a Trời, truyền gi�o v� tổ chức việc thờ c�ng đ� được ban h�nh trước đ�. Đến năm 1628, nhờ sứ giả v� t�u bu�n của Bồ Đ�o Nha từ �o M�n đến, n�n c�c vị thừa sai lại được tự do đi giảng đạo.

Từ năm 1629, đạo C�ng gi�o bước v�o một giai đoạn mới đầy thử th�ch gian nan. Trời nắng hạn, th�m nạn ch�u chấu ph� hại m�a m�ng, d�n t�nh l�m v�o cảnh đ�i khổ, người chết đầy đường. Bệnh dịch theo đ� c� cơ hội ho�nh h�nh dữ dội, l�m số người chết gia tăng nhanh ch�ng.

Giống như những lần c� thi�n tai tương tự trước kia, những ngườI �c cảm, �c � viện cớ n�y lẽ nọ, vu c�o c�c vị thừa sai v� ngườI C�ng Gi�o g�y n�n, y�u cầu Ch�a Trịnh c� th�i độ th�ch đ�ng. Nh�n dịp một t�u bu�n ngoại quốc qua cửa Hội An, sắp cập bến để b�n chuyện mua b�n với nước ta, bỗng gi� xu�i thổi mạnh, thấy thời tiết thuận lợi, thuyền trưởng ra lệnh dong buồm xu�i xuống c�c quốc gia ph�a nam với hy vọng kiếm được nhiều lợi nhuận hơn. S�i Vương bất m�n v� tức giận, cho lệnh trục xuất c�c cha Gaspar Lugi v� Antoin de Fontes.

Gi�ng sinh v� th�nh tử đạo đầu ti�n:

Quyển k� sự của gi�o sĩ Alexandre de Rhodes c� kể lại th�n thế v� cuộc đời h�nh đạo h�o h�ng của vị thừa sai Andre đất Ph� Y�n. Trong đ� c� ghi lại một lễ Gi�ng sinh đầy l� th�.

Gi�ng sinh năm 1643, c�c vị thừa sai c� mặt tại kinh đ� tổ chức mừng lễ Gi�ng sinh ngay trong dinh tổng trấn Nguyễn Ph�c Khu�. N�i đ�y vị thừa sai Andre đ� t�i kh�o l�o dựng một hang đ� thật mỹ thuật gồm tượng Ch�a H�i đồng nằm trong m�ng cỏ giữa th�nh Giuse v� Đức Mẹ Maria. T�n đồ khắp c�c khu vực tiếp cận đến viếng Ch�a H�i đồng v� hết lời khen ngợi c�ng tr�nh của thừa sai Andre. Tổng trấn Nguyễn Ph�c Khu� c�ng gia đ�nh, t�y t�ng v� gia nh�n c�c cấp c� đến thờ lạy v� triều yết "Vua vinh hiển xuống thế gian l�m người". Gi�ng sinh kh�ng c� linh mục chủ lễ, kh�ng c� th�nh lễ Misa, nhưng c� một điều hết sức đặc biệt: Một phụ nữ đ� mạnh dạn đứng trước d�n ch�ng v� quan kh�ch để l�n tiếng thuyết giảng về sự hy sinh cao cả cho nh�n loại của Đức Ch�a Trời. Người phụ nữ ấy l� b� Minh Đức Vương Th�i Phi, mẹ của quan tổng trấn Nguyễn Ph�c Khu�, v� l� d� của ch�a Thượng. B� Minh Đức Vương Th�i Phi, c�n c� t�n Maria Madelena, l� vợ lẽ của Ch�a Nguyễn Ho�ng, con trai Nguyễn Kim, vị đại thần khai s�ng triều đại nh� Nguyễn. B� Minh Đức lại l� d� ruột của Ch�a S�i Vương, v� l� th�n mẫu của �ng tổng trấn đất Quảng Nam Nguyễn Ph�c Khu�. Nguyễn Ph�c Khu� l� con thứ s�u của Ch�a Nguyễn Ho�ng. Gi�o sĩ Alexandre de Rhodes ghi lại c�ng đức lớn lao của b� Minh Đức Vương Th�i Phi đối với sự ph�t triển của đạo C�ng gi�o ở Việt Nam trong giai đoạn sơ khởi như sau: "L�c sanh tiền, b� Minh Đức đ� hết l�ng che chở cho gi�o d�n trong những cơn nguy biến, b� lu�n hăng h�i v� nhiệt th�nh trong c�c hoạt động truyền gi�o. Sau hai mươi bốn năm trung th�nh với Ch�a v� hoạt động t�ng đồng, b� từ trần v�o năm 1648, hưởng thọ 80 tuổi. Gi�o đo�n Việt Nam tổn thất rất lớn v� sự qua đời của b�, c�y cột trụ ch�nh trong t�a nh� của gi�o đo�n, vị l�nh đạo anh minh v� can trường của họ trong thời b�ch hại". B� Minh Đức đ� sống qua c�c đời Ch�a Nguyễn Ho�ng, Ch�a S�i, Ch�a Thượng v� Ch�a Hiền.

Gi�ng Sinh 1644.

Theo sử gia Linh mục Nguyễn Hồng, c�c sự kiện quan trọng của m�a Gi�ng sinh năm 1644 ở Việt Nam đ� diễn ra như sau:

Quan trấn thủ Quảng Nam, từ trước đến nay đ� nhiều lần b�ch hại gi�o d�n nhưng chưa d�m phạm đến t�nh mệnh cha Alexandre de Rhodes. Ngay cả giam cầm hay lăng mạ cũng kh�ng, bởi d� sao cha vẫn l� người được Ch�a Thượng nể trọng. Ch�a muốn giữ mối giao hảo tốt đẹp với người Bồ Đ�o Nha để trao đổi h�ng h�a, mua s�ng ống, đạn dược. Nhưng năm 1644, quan tổng trấn Quảng Nam đ� ra lệnh bắt giam Cha Alexandre de Rhodes, nhưng rồi Ch�a Thượng bắt quan phải ph�ng th�ch. Sau hơn s�u th�ng b� mật theo d�i, vị tổng trấn biết sự c� mặt của cha trong khu vực �ng cai quản. Lần n�y �ng nhất định kh�ng để cha Alexandre de Rhodes lọt lưới. Biết gi�o d�n quen cử h�nh lễ Gi�ng sinh trọng thể, �ng muốn nh�n cơ hội đ� bắt cha, c�ng l�c bắt c�c gi�o d�n. Một x�m đạo l�m muối được chọn l�m địa điểm tổ chức lễ Gi�ng sinh, th�nh lễ cử h�nh tại tư gia �ng Nicola H�o, một căn nh� khang trang trong khu vực. Do linh t�nh, vừa lễ xong, trước b�nh minh, cha Alexandre de Rhodes ra lệnh cho tất cả mọi người phải rời khỏi nh� �ng Nicola H�o. Theo tin mật b�o, quan tổng trấn biết được ng�y giờ v� nơi h�nh lễ, một to�n l�nh được b� mật ph�i đến th�nh l�nh ập v�o nh� �ng H�o. Cha đ� tạm l�nh đi nơi kh�c, để lại năm cộng sự vi�n, trong số đ� c� thầy Inhaxu. Mệt mỏi v� cả đ�m giảng đạo cho t�n đồ v� d�n ch�ng, thầy Inhaxu ngủ say n�n l�c l�nh đến v�y bắt kh�ng chạy kịp, l�nh bắt tr�i thầy. Thầy Inhaxu đem những điều hay, phải, th�nh thiện n�i cho họ hiểu v� ra sức thuyết giảng, chinh phục bọn l�nh. Cuối c�ng bọn l�nh bị đạo l� thuyết phục đ� r�t lui, qu�n kh�ng cởi tr�i cho thầy.

Trong l�c đ�, cha Alexandre de Rhodes v� c�c vị thầy giảng xuống thuyền rời nơi ấy một khoảng kh�ng xa. Cha chưa muốn rời xa v�ng đ� bởi c�n nhiều gi�o d�n chưa kịp xưng tội nh�n dịp lễ Gi�ng sinh. Những gi�o d�n n�y b� mật tiếp tục đến gặp cha, nhưng v�o chiều vọng lễ th�nh Stephano - vị tử đạo đầu ti�n của Gi�o HộI thời kỳ c�c th�nh T�ng Đồ - giữa khi cha đang rửa tội cho c�c t�n đồ th� bị một to�n qu�n binh đến bắt, họ dẫn cha đi gặp quan tổng trấn tại nh� �ng Nicola H�o, nơi cha đ� d�ng lễ nửa đ�m Gi�ng sinh trước đ�. Cha được tiếp đ�i tử tế v� chịu sự canh giữ qua đ�m của c�c hương chức tuần đinh b�n lương. Tinh thần một l�ng v� đạo của cha Alexandre de Rhodes v� thầy Inhaxu kh�ng hề lung lay, d� bị quản th�c. Suốt đ�m ấy thay v� ngủ, cha Alexandre de Rhodes v� thầy Inhaxu thay nhau giảng đạo cho hương chức v� c�c l�nh tuần đinh b�n lương. Cha giảng giải cho họ hiểu đ�u l� lẽ phải của đạo Thi�n ch�a. Tất cả đều chấp nhận những điều cha n�i l� đ�ng đắn v� hợp l�. Nhưng cha Alexandre de Rhodes kh�ng mấy h�i l�ng, bởi họ chấp nhận lẽ phải nhưng kh�ng quyết định theo đạo. Nhiều vấn nạn được đưa ra để b�o chữa cho th�i độ lưng chừng của họ, vấn nạn ch�nh l�: Nếu đạo phải, đạo tốt th� tại sao nh� Ch�a lại kh�ng theo m� c�n ra lệnh ngăn cấm.

Gi�ng sinh v� loạn Phan B� V�nh:

Tại Việt Nam, như đ� n�i ở những phần trước đ�y, từ khi C�ng gi�o được du nhập bởi c�c gi�o sĩ người T�y phương, đạo n�y được d�n ch�ng hưởng ứng kh� nhiều, trong khi đ� th�nh phần chống đối cũng kh�ng �t. Đặc biệt dưới chế độ phong kiến nh� Nguyễn, c�ng với ch�nh s�ch b�i ngoại, bế quan tỏa cảng, phong tr�o b�i b�c, cấm đo�n C�ng gi�o nhiều l�c l�n rất cao. Quan lại, d�n ch�ng được chia ra l�m hai th�nh phần: lương v� gi�o. Hai th�nh phần nầy chẳng những m�u thuẫn, chống đối nhau m� c�n chống đối cả triều đ�nh. Thời vua Minh Mạng, lợi dụng sự bất m�n của d�n ch�ng theo C�ng gi�o c�ng l�c với thi�n tai l�m thất b�c m�a m�ng g�y đ�i khổ, loạn Phan B� V�nh nổi dậy ở c�c tỉnh Th�i B�nh, Hải Dương trong v�ng đồng bằng s�ng Hồng miền Bắc. Loạn n�y tung v�o d�n gian hai c�u ca dao c� li�n quan đến tục lệ Gi�ng sinh, mục đ�ch l�m cho d�n ch�ng nghĩ rằng sự nổi dậy của họ l� một việc l�m thuận � Trời.

Tr�n trời c� ng�i sao tua

Ở dưới dương thế c� vua Ba V�nh.

Nguyễn Văn Ba

-- Kẻ Sĩ Bắc H� (ke_si_bac_ha@yahoo.com), December 01, 2004.