Đặng Quốc Bảo, Vơ Nguyên Giáp

và cái ṿng tṛn luẩn quẩn

Trần B́nh Nam

Bài viết này có mục đích phân tích và nhận định về hai tài liệu sinh hoạt nội bộ của đảng Cộng sản Việt Nam (*). Tài liệu thứ nhất là một bài nói chuyện của ông Đặng Quốc Bảo trước một Chi bộ đảng tại Hà Nội khoảng tháng 7 năm 2003. Tài liệu thứ hai là thư của tướng hồi hưu Vơ Nguyên Giáp gởi Bộ chính trị của đảng ông vào tháng Giêng năm 2004.

Trong đảng Cộng sản Việt Nam không thiếu những đảng viên có thiện chí thấy đất nước đi xuống và đảng lâm nguy lên tiếng chỉ trích đường lối của đảng và đưa ra những đề nghị cải tổ. Đa số những người này hoặc đă chết như tướng Trần Độ, hoặc từng bị cầm tù như ông Hoàng Minh Chính, hoặc đang bị cầm tù như đại tá Phạm Quế Dương, ông Trần Khuê ... nếu chỉ kể một vài nhân vật tiêu biểu.

Hai tài liệu tôi phân tích ở đây cũng có nội dung phê b́nh các chính sách của đảng Cộng sản Việt Nam và đưa ra những đề nghị cứu nguy. Nhưng nó đáng để ư hơn các tài liệu khác ở chỗ: một tài liệu th́ sâu sắc và được mời nói, trường hợp ông Đặng Quốc Bảo. Một tài liệu th́ phát xuất từ một người mà tuy hiện nay không c̣n quyền hành ǵ, nhưng những người đang lănh đạo đảng Cộng sản Việt Nam cũng không thể bịt miệng hay trừng trị ông ta, trường hợp tướng Vơ Nguyên Giáp. Ông Giáp th́ đi vào những vấn đề cụ thể như: kinh tế, giáo dục, khoa học kỹ thuật, quốc pḥng, chống tham nhũng và xây dựng đảng. Nhưng ông Đặng Quốc Bảo đi xa hơn, phân tích nguồn gốc và triết lư của lịch sử suy tư để tŕnh bày quan điểm của ḿnh.

Ông Đặng Quốc Bảo 76 tuổi, có họ hàng với Trường Chinh (Đặng Xuân Khu) từng là ủy viên trung ương đảng Cộng sản Việt Nam và ông đă được mời nói trước Chi bộ đảng phường Cửa Đông Hà Nội là một chi bộ có nhiều đảng viên là sĩ quan cao cấp hồi hưu.

Ông Đặng Quốc Bảo có lẽ là người cộng sản Việt Nam đầu tiên đă dùng các bước phát triển của khoa vật lư học để lư giải cái vị trí của học thuyết Mác Lenin. Ông dẫn chứng thuyết tương đối của Einstein đă bổ túc cho thuyết hấp dẫn vũ trụ của Newton như thế nào để biện minh rằng, về mặt tư tưởng, thuyết Mác Xít đă đóng vai tṛ của nó như thuyết Newton, và ông thuyết phục những người lănh đạo đảng Cộng sản Việt Nam hăy mạnh dạn nh́n tới trước, chấp nhận một thứ “Einstein” về mặt lư luận cho phù hợp với khung cảnh mới của t́nh h́nh trước mắt. Đi xa hơn ông c̣n khuyến khích hăy luôn nh́n tới trước nữa, như thuyết cơ học lượng tử (gọi là thuyết quantum) đang nêu ra nghi vấn về giá trị của thuyết tương đối. Ông Đặng Quốc Bảo đă khéo léo không chê học thuyết Mác xít mà ông nghĩ một số nhà tư tưởng trong thành phần lănh đạo Việt Nam đang tôn thờ và ca tụng. Ông chỉ nói nó đă đóng trọn vai tṛ lịch sử của nó.

Trong hướng nh́n tới trước ông Đặng Quốc Bảo đă bạo dạn đưa ra sáng kiến tư duy của ông. Trên căn bản một điều ai cũng đă biết là “nền văn minh công nghiệp cho ra đời chủ nghĩa tư bản và nuôi chủ nghĩa tư bản.” ông đưa ra sáng kiến rằng “chủ nghĩa tư bản muốn phát triển được th́ bản thân nó phải tham gia vào sáng tạo ra một nền văn minh mới” mà ông Đặng Quốc Bảo gọi là “mặt văn hóa hiện đại”. Và nền văn hoá hiện đại của ông Đặng Quốc Bảo có 4 đặc trưng: thứ nhất là nền văn hóa đại khoa học, thứ hai là nền văn hóa đại nhân văn, thứ ba là văn hóa sinh thái và thứ tư là văn hóa trái đất và dân tộc.

Dùng dằng lư thuyết như vậy để ông Đặng Quốc Bảo đưa ra một nhận xét là đảng của ông v́ không nắm vững hoặc quan tâm đủ đến những phát triển tất yếu như vậy nên vấp phải 5 khuyết tật. Thứ nhất là: xơ cứng tư tuởng, thứ hai là sự độc quyền lănh đạo của đảng Cộng sản Việt Nam đang chuyển thành sự chuyên chế của một nhóm người, thứ ba không có chính sách đào tạo con người giỏi, thứ tư là đảng viên làm giàu bất chính và thứ năm là đảng Cộng sản Việt Nam có tính thụ động của các tổ chức.

Ông Đặng Quốc Bảo nêu ra 5 khuyết tật, nhưng thật ra chúng ta thấy chỉ có một khuyết tật chính. Đó là sự độc quyền của đảng Cộng sản. Nhưng rất tiếc ông không nói trắng ra như vậy. Trong phần cuối của bài nói chuyện, ông lấp lửng. “Tôi tán thành vai tṛ lănh đạo hiện nay. Nhưng nếu như độc quyền trở thành chuyên chế th́ tôi không tán thành, v́ sự độc quyền đi tới chuyên chế th́ bao giờ cũng dẫn tới sự băng hoại”.

Mâu thuẫn lớn của ông Đặng Quốc Bảo là ở chỗ đó. Quyền hành không có một cơ chế độc lập kiểm soát th́ khi nào cũng dẫn tới độc quyền và chuyên chế. Cần phải có cơ chế kiểm soát sự độc quyền nếu một lúc nào đó sự độc quyền trở thành một thực tế hay là một cần thiết. Và sự kiểm soát đó không thể có được trong cơ chế chính trị hiện nay tại Việt Nam v́ c̣n điều 4 trong bản Hiến pháp giao trọn quyền lănh đạo cho đảng. Các khuyết tật chỉ có thể được sửa chữa nếu đảng Cộng sản Việt Nam qua quốc hội họ đang kiểm soát hủy bỏ điều 4 Hiến pháp, chấp nhận cho tiếng nói đối lập xuất hiện và người dân có quyền – qua bầu cử thật sự tự do - chọn người nào và đảng nào lănh đạo quốc gia.

Tôi nghĩ rằng ông Đặng Quốc Bảo thấy rơ những điều này nhưng ông không thể nói trắng ra. V́ không lẽ trong một buổi nói chuyện dài gần 2 giờ đồng hồ, in ra hơn 20 trang giấy đánh máy chữ nhỏ với những tư tưởng súc tích và luận cứ xác đáng, bàn về khoa học, về các vấn đề đất nước, vấn đề xă hội, vấn đề đảng, và vấn đề tư tưởng một cách chính xác như thế mà lại có thể kết luận “tôi tán thành vai tṛ lănh đạo của đảng hiện nay” lảng nhách như vậy.

Lá thư của tướng Vơ Nguyên Giáp gởi Bộ chính trị thuộc loại ít sâu sắc hơn. Ông viết để góp ư kiến những ǵ phải làm trong hai năm c̣n lại trước ngày triệu tập đại hội 10 (năm 2006). Vẫn với lối hành văn quen thuộc rào trước đón sau của một người cộng sản ông Vơ Nguyên Giáp khen ngợi các kết quả đă đạt được của đảng, và những ǵ chưa đạt được để đặt câu hỏi tại sao “Có nhiều nghị quyết đúng, nhiều chủ trương đúng nhưng không được thực hiện hoặc thực hiện không có hiệu quả”.

Các câu hỏi của ông Vơ Nguyên Giáp bàng bạc qua nhiều lĩnh vực kinh tế, giáo dục, khoa học, quốc pḥng và xây dựng đảng Cộng sản Việt Nam.

Về kinh tế ông Vơ Nguyên Giáp cho rằng GDP (tổng sản phẩm xă hội của một quốc gia gồm tổng số giá trị sản xuất và dịch vụ trong một năm) b́nh quân đầu người Việt Nam hiện nay là 400 mỹ kim tức chỉ bằng 1/3 của Thái Lan, 1/50 của Singapore và 1/70 của Hoa Kỳ và không có triển vọng ǵ Việt Nam chạy theo kịp các nước khác nếu chỉ nói những nước trong khối Asean. Ông Giáp đặt câu hỏi: Có cách ǵ cho mức phát triển kinh tế Việt Nam nhanh hơn lên không?

Về giáo dục và khoa học ông Vơ Nguyên Giáp nói các các nghị quyết ban hành sau đại hội 8 (1996) đặt vấn đề giáo dục đào tạo khoa học và công nghệ lên hàng quốc sách, thế nhưng gần đây một cuộc hội thảo của bộ Giáo Dục và Đào Tạo cho thấy một hiện trạng giáo dục hết sức yếu kém. Ông Giáp đặt câu hỏi: “Cần t́m cho ra nguyên nhân v́ sao một chủ trương rất đúng coi giáo dục và đào tạo cùng với khoa học và công nghệ là quốc sách hàng đầu lại không được thể hiện trên thực tế, mặc dù đă có chiến lược được chính phủ phê chuẩn”

Điểm thứ ba về quốc pḥng và an ninh là điểm đáng để ư nhất của ông Vơ Nguyên Giáp. Ông Giáp ghi nhận đảng Cộng sản đă không có chuẩn bị ǵ về mặt bảo vệ lănh hải và sự phát triển kinh tế các tỉnh vùng Việt Bắc. Ở đây ông Giáp không hề nhắc đến vùng đảo Trường Sa và chỉ nói đến lănh hải và vùng Việt Bắc một cách chung chung (Việt Bắc gồm ngoài hai tỉnh Cao Bằng và Lạng Sơn giáp giới với Trung quốc c̣n có những tỉnh xa biên giới như Bắc Kạn, Tuyên Quang và Thái Nguyên) nhưng ai cũng thấy ông nhắc nhỡ đảng Cộng sản Việt Nam cần có kế hoạch pḥng thủ Trường Sa và chăm lo phát triển kinh tế hai tỉnh Cao Bằng và Lạng sơn. Du khách lên vùng biên giới gần đây (sau ngày kư Hiệp ước trên đất liền năm 1999) nhận thấy rằng phía bên kia biên giới Trung quốc phát triển rầm rộ trong khi phía bên này biên giới Việt Nam h́nh như không ai ngó ngàng tới bất cứ cái ǵ. Hoang vu vẫn là hoang vu. Cảnh này nổi bật nhất hai bên thác Bản Giốc mà qua hiệp định biên giới Việt Nam đă mất một nửa.

Về mặt chống tham nhũng lăng phí ông Giáp nhận xét: “Cho đến nay, nạn tham nhũng, lăng phí vẫn chưa được chận đứng và đẩy lùi. Sự suy thoái về phẩm chất chính trị, đạo đức và lối sống của một bộ phận không ít đảng viên, cán bộ vẫn diễn ra nghiêm trọng.... Chưa thấy một đảng viên nào tự giác nhận trách nhiệm hoặc một cấp ủy đảng nào phát hiện nội bộ có tham nhũng”. Và ông đề nghị: “Cần kiểm điểm nghiêm khắc v́ sao vừa qua ta đă có nghị quyết, có pháp lệnh, có cuộc vận động chống tham nhũng, lăng phí trong toàn Đảng và các cơ quan Nhà nước mà những tệ nạn này vẫn phát triển phức tạp và nghiêm trọng”.

Sau cùng ông Vơ Nguyên Giáp đi vào lĩnh vực xây dựng đảng cộng sản của ông ta. Ông nêu ra những bê bối trong nội bộ, chèn ép, đâm thọt, hại nhau từ cấp trung ương và kêu gọi Trung ương đảng phải cương quyết diệt trừ hiện tuợng này trước khi nó làm tan vỡ đảng.

Ông Vơ Nguyên Giáp nêu ra đủ vấn nạn và đặt ra nhiều câu hỏi tại sao. Qua những câu hỏi đó người ta có cảm tưởng ông Vơ Nguyên Giáp tin rằng nếu người lănh đạo cương quyết và có ḷng th́ những vấn nạn về giáo dục, tham nhũng, đạo đức suy đồi của đảng có thể sửa chữa được.

Thật ra do con người chỉ là một phần, do định chế mới là chính. Sự chuyên quyền lănh đạo của đảng Cộng sản Việt nam là nguyên nhân suy đồi và thoái hóa. Những người lănh đạo đảng cộng sản Việt Nam đă nhét điều 4 vào bản Hiến Pháp để định chế hóa sự cầm quyền độc tôn của đảng. Họ đắc chí đă làm một điều thông minh nhưng họ đâu có biết rằng họ đă vô t́nh nhét một con vi trùng cực độc vào cơ thể của đất nước. Hăy diệt nó đi, giao quyền quyết định vận mạng của đất nước cho người dân qua bầu cử tự do, khả năng dân tộc trong và ngoài nước sẽ được huy động, và đất nước Việt Nam sẽ hưng thịnh xứng đáng với tiềm năng của nó trên thế giới.

Ông Vơ Nguyên Giáp hiện nay không c̣n ở vị trí cầm quyền nhưng ông cũng có cái thế có thể nói mà đảng Cộng sản không thể làm ǵ được ông. Vậy mà ông không nói ra một điều hiển nhiên ai cũng thấy. Có thể ông là một cái b́nh vôi, xơ cứng. Trong trường hợp này ông c̣n thua ông Đặng Quốc Bảo một người không có vị trí như ông, tiếng tăm bằng ông, biết nguyên tắc đảng lănh đạo là hỏng nhưng phải nói “tôi tán thành vai tṛ lănh đạo của đảng hiện nay” để được nói lên những điều cần nói.

Trần B́nh Nam

May 4, 2004

BinhNam@earthlink.net

http://www.vnet.org/tbn

(*) Có thể đọc trên www.ykien.net hay www.lephai.com

--------------------------------------------------------------------------------

Trần B́nh Nam http://www.vnet.org/tbn

-- (Hồng Hà@Ba,ch Đằng.Com), December 14, 2004