Trích từ mạng lưới tuổi trẻ lên đường.
Từ Phương Nam tới Đỗ Nam Hải

Trà Bồng

Mùa Giáng Sinh năm 2004.

Khi rời Việt Nam để ra nước ngoài, người Việt thường tập trung vào một số hoạt động khác nhau. Nhưng nói chung ai cũng lo tích lũy. Kẻ lo tích lũy tiền của, người th́ thu gom bằng cấp. Tùy hoàn cảnh định cư tỵ nạn hay tạm cư v́ công vụ, học vấn mà sự thu gom tích lũy có mức độ khẩn trương khác nhau. Nhưng rất ít thấy ai lo tích lũy thông tin "độc hại" để thắp sáng hàng nửa thế kỷ tù mù về thông tin của dân tộc Việt Nam, hay nhỏ nhoi hơn, của cá nhân ḿnh.

Ít tức là có, dù không được nhiều người. Thông tin bây giờ th́ không khó kiếm. Nhưng vấn đề trước tiên là ḿnh có dám thắc mắc hay không. Khi dám cả gan thắc mắc rồi th́ gặp phải một vấn nạn khác: có dám t́m hiểu hay không. Sau khi t́m hiểu rồi th́ vấn nạn c̣n... khốn nạn hơn: có dám nh́n nhận câu trả lời hay không?

Nay chúng ta biết có một "Chàng Trai Nước Việt" không phải đợi ra nước ngoài mới thắc mắc, mà đă thắc mắc từ hồi rời Hà Nội vào Sài G̣n không lâu, sau ngày đất nước thống nhất. Thắc mắc mà có cơ hội là Chàng hỏi ngay. Câu hỏi đầu tiên là: "Thế hồi tết Mậu Thân năm 68, các chị có đi tải đạn cho các anh bộ đội giải phóng không?" Chàng hỏi các cô gái ở Sài G̣n như vậy, v́ muốn biết tỷ lệ đó thực sự là bao nhiêu % (!) Các cô gái Sài G̣n trong lứa tuổi được mô tả qua bài hát Cô Gái Sài G̣n Đi Tải Đạn của nhạc sỹ Lưu Nhất Vũ đă trả lời rằng: "Làm ǵ có zdụ đó!"

Sang Úc năm 1994 là cơ hội cho Chàng t́m thêm câu trả lời cho những thắc mắc của ḿnh. Những thắc mắc to tát hơn nhiều so với ba cái "zdụ" tải đạn kia. Chàng Trai Nước Việt t́m hiểu về nền dân chủ đa nguyên, với hệ thống chính trị đa đảng của thế giới hiện đại.

Hàng triệu người đă rời Hà Nội vào Sài G̣n trong hoàn cảnh đó. Hàng chục ngàn người Việt Nam vẫn ra ngoại quốc công tác, học tập hàng năm. Nhưng không mấy ai thắc mắc. Cũng như không biết bao nhiêu triệu người bước vào bồn tắm hàng ngày, vậy mà chỉ có một Archimedes.

Chàng Trai Nước Việt đă t́m được câu trả lời cho những thắc mắc của ḿnh. Và Chàng đă reo lên "Eureka, eureka..." - t́m ra rồi, t́m ra rồi - bằng mấy bài viết ngắn công phu. Nhưng Chàng không chạy tồng ngồng ra đường như huyền thoại về Archimedes năm xưa. Chàng phải thận trọng che thân bằng bút hiệu Phương Nam.

Tám năm ở Úc, Phương Nam đă sống trong một nền dân chủ pháp trị đa nguyên rất trưởng thành. Phương Nam đă chứng kiến 2 lần bầu cử chính quyền liên bang, và 2 lần bầu cử các chính quyền tiểu bang Victoria và New South Wales, nơi ḿnh tạm trú. Phương Nam đă thấy ứng viên thất cử gọi điện thoại chúc mừng người thắng cử, và người thắng cử cám ơn lời chúc mừng đó trước toàn dân Úc. Đảng nào thắng nhiều ghế trong quốc hội th́ lập chính phủ để điều hành quốc gia. Đảng thắng ít ghế th́ thành lập nội các đối lập để bới móc, phân tích, phê phán và phanh phui các bê bối của chính quyền. Diễn đàn quốc hội và các cơ quan truyền thông độc lập, cả tư nhân lẫn chính phủ, là phương tiện của họ. Họ lănh lương của người dân Úc để làm việc này. Họ phải làm một cách rất chuyên nghiệp v́ đó là vai tṛ của họ. Cử tri sẽ có phán quyết về khả năng của các vị này trong kỳ bầu cử tới. Họ có thể là những ứng cử viên độc lập không đảng phái, hay thuộc về một chính đảng nào đó, với đường lối chủ trương và lập trường rơ rệt.

Đặc biệt trong thời gian này nước Úc có một cuộc Trưng cầu dân ư để chọn lựa đường hướng tương lai. Một là tiếp tục nh́n nhận Nữ Hoàng (hoặc Vua) nước Anh là Quốc Trưởng. Hai là loại bỏ hẳn mối liên hệ có tính lịch sử với Hoàng Gia nước Anh, để thành lập nền Cộng Hoà và tự bầu Quốc Trưởng người Úc. Nước Úc trên thực tế là một quốc gia độc lập hoàn toàn về mọi mặt. Nhưng trên danh nghĩa th́ vẫn là thuộc địa của nước Anh. Trong lần Trưng cầu dân ư này phe vận động cho một nước Úc Cộng Hoà đă thua. Dù thất vọng, nhưng họ sẽ tiếp tục vận động cho một cuộc Trưng cầu dân ư khác trong tương lai. Sẽ có một cuộc Trưng cầu dân ư khác về một vấn đề nào đó khi người dân đ̣i hỏi. Cũng như sẽ có một cuộc bầu cử khác khi một ứng viên hay một đảng hết nhiệm kỳ. Tiến tŕnh này là hơi thở của mọi nền dân chủ thật sự. Đó là nền dân chủ đa nguyên.

Phương Nam không chỉ quan sát và học hỏi. Anh c̣n thực tập sống rất dân chủ nhờ khả năng lắng nghe nhiều ư kiến khác nhau mà không mất b́nh tĩnh hay nổi nóng. Những người này không nhất thiết là có cùng cách suy tư như Phương Nam. Từ người phụ trách những đài phát thanh Việt Ngữ mà nhà nước Cộng Sản Việt Nam hay gọi là "đài địch" cho tới một số tờ báo trong nước anh đều muốn đối thoại. Từ những người của chính quyền Việt Nam cho đến những nhà văn, nhà báo "cực kỳ phản động" ở hải ngoại, anh đều muốn kết thân.

Tận dụng quyền tự do của ḿnh khi ở Úc, Phương Nam cũng đă làm quen với các thành viên của nhiều tổ chức chính trị hải ngoại, mà anh có dịp tiếp xúc qua Internet. Điều đáng ngạc nhiên là Phương Nam có những mối liên hệ cá nhân tốt đẹp với tất cả mọi người của những tổ chức, đảng phái vốn có đường lối, chủ trương đấu tranh cho tự do, dân chủ ở Việt Nam rất khác nhau, thậm chí là đối nghịch nhau. Phương Nam là một cá nhân độc lập. Anh tiếp xúc rộng răi, nhưng không hề tham gia vào bất cứ hoạt động của một đoàn thể hay tổ chức nào cả.

Anh cũng đă đọc thật nhiều sách vốn không được phổ biến ở Việt Nam. Từ sách mới như cuốn "Tổ Quốc Ăn Năn" của Nguyễn Gia Kiểng tới "Từ Thực Dân tới Cộng Sản" của Hoàng Văn Chí. Từ những bài đoạn tuyệt rất ân t́nh, nhưng dứt khoát của ông Hà Sĩ Phu với Chủ Nghĩa Cộng Sản, tới những bài phê phán nhưng chứa đầy vấn vương của Giáo Sư Trần Khuê và Tiến Sĩ Nguyễn Thanh Giang.

Phương Nam đặc biệt lưu ư tới những người trẻ, và có quan hệ tốt đẹp với họ. Chính những bạn trẻ ở Melbourne tại Úc đă giúp anh rất nhiều trong việc phổ biến các bài viết đi khắp mọi nơi, nhất là về Việt Nam.

Người đọc có thể đồng ư hoặc không đồng ư với tác giả. Nhưng khó có thể nói Phương Nam là bồi bút hay văn nô cho Đảng. "Khó" chứ không phải là "không", v́ Phương Nam có nhận được những lá thư nặng lời như vậy khi các bài viết mới được đưa lên Net. Có người bạn đă bảo với anh là các thư như vậy hơi đâu mà trả lời. Nhưng nếu có dịp đọc thư trả lời của Phương Nam gởi cho tác giả những lá thư đó th́ người đọc b́nh tâm sẽ ngạc nhiên hơn nữa. Không hề gay gắt, cũng chẳng phiền hà. Phương Nam chỉ có những lời lẽ ôn tồn mở rộng đường cho việc đối thoại tiếp.

Sau bữa cơm tối từ biệt tại một nhà hàng ở Sydney, mà ông chủ vốn là một đầu bếp của Phủ Thủ Tướng xưa, th́ bạn bè đường ai nấy đi. Người ở Úc tiếp tục đi cày để vun đắp hiện tại và tương lai ở xứ người. Người trở về Việt Nam th́ lo chuyện hiện tại và tương lai ở nước ḿnh. Bạn bè những tưởng Phương Nam sẽ hoà tan vào với nhịp sống và lề thói của xă hội Việt Nam và ...chấm hết! Nhưng không, về Việt Nam Phương Nam vẫn tiếp tục tham gia các diễn đàn internet, có phần hăng say hơn. Đă có lúc bạn bè có cảm giác Phương Nam làm việc này full-time! Trong khi đó th́ có người trong nước đă chụp ngay cái đuôi ".au" (australia) trong địa chỉ email của Phương Nam, tin rằng anh là "Việt kiều phản động, ăn phải bả đế quốc, sài lang" và không tiếc lời thoá mạ.

Sống ở Việt Nam là cơ hội cho Phương Nam t́m gặp những người mà ḿnh ngưỡng mộ. Đó là các ông Trần Khuê ở Chợ Lớn và Hà Sĩ Phu ở Đà Lạt. Ngay cả ông Nguyễn Thanh Giang ở tận Hà Nội nhưng khi vào Sài G̣n th́ họ cũng đă gặp nhau, để cùng trao đổi những vấn đề quan tâm.

Giao tiếp với những người ḿnh thích là quyền chính đáng của con người khắp thế giới, trừ Việt Nam. Có lẽ những lần tiếp xúc "lạy ông tôi ở bụi này" đó đă khiến anh lọt vào mắt chính quyền, giúp họ nhận diện anh chính là Phương Nam, dẫn tới việc anh bị tạm giữ lần đầu vào tháng 8 năm 2004.

Phương Nam đă giữ lời cam kết mà công an áp đặt lên anh, là không cho ai biết chuyện anh bị tạm giữ. Nhưng những lần "mời làm việc" bất minh và bất thường tiếp sau đó làm anh lo ngại cho sự an toàn của ḿnh. Phương Nam vẫn không nói ra, nhưng bạn bè ở ngoại quốc đă đọc được sự lo lắng này và bắt đầu t́m cách che chắn.

Thế là ông bạn Tưởng Năng Tiến bắt đầu tính chuyện "mua bảo hiểm" cho anh. Qua email và điện thoại, ông Tưởng Năng Tiến đă nhờ vả, mời mọc, đốc thúc bạn bè của ông trong giới truyền thông khắp nơi chạy bài và t́m cách phỏng vấn Phương Nam. Cuộc phỏng vấn Phương Nam trên RFA - Đài Á Châu Tự do - vào tháng 10 năm 2004 là kết quả của cố gắng này. Dù chưa gặp nhau lần nào, tuổi tác th́ cách biệt, quá khứ th́ như nước với lửa nhưng Phương Nam và Tưởng Năng Tiến đă là bạn "nhậu" của nhau, qua email từ ngày Phương Nam c̣n ở Úc.

Sau cuộc phỏng vấn đó, đầu tháng 12/2004 th́ sự quấy nhiễu của công an đối với Phương Nam đă tiếp tục theo một diễn biến mới. Đă có lệnh xét nhà, mà công an chỉ cho Phương Nam xem rồi lấy lại. Phương Nam cho họ biết trước là trong nhà anh có rất nhiều tài liệu về dân chủ, và cảnh báo họ về sức khoẻ mong manh của mẹ anh: "Mẹ tôi năm nay gần 80 tuổi, lại mắc bệnh tim và huyết áp cao. Các anh làm ǵ th́ làm, nhưng nếu mẹ tôi mà ngă lăn ra đấy th́ các anh phải chịu hoàn toàn trách nhiệm". Tuổi đời của Phương Nam chưa bằng tuổi đảng của cha, mẹ ḿnh, cho nên sự chấn động chắc chắn sẽ khó lường. V́ thế Phương Nam đă đồng ư giao nộp cục CPU của máy vi tính một cách không ồn ào, theo yêu cầu của công an.

Tới nước này th́ Phương Nam đă không c̣n nín tiếp được nữa. Anh quyết định nói thật các chuyện đă xảy ra với ḿnh trong suốt hơn 4 tháng, qua lá Thư Ngỏ gởi Quốc hội, Chính phủ nước CHXHCN Việt Nam, Ban chấp hành trung ương ĐCS Việt Nam, các cơ quan truyền thông trong - ngoài nước, và kư tên thật của ḿnh là Đỗ Nam Hải.

Đỗ Nam Hải có được sự kiên tŕ không mệt mỏi của ông Nguyễn Thanh Giang, thái độ hoà nhă nhưng sắc bén của ông Hà Sĩ Phu và tính bộc trực, thân thiện của ông Trần Khuê. Đỗ Nam Hải có một hiện tại trong sáng, một quá khứ trong sạch và một di sản nhẹ tênh của những Lê Chí Quang, Phạm Hồng Sơn, Nguyễn Vũ B́nh, Nguyễn Khắc Toàn.

Đ̣i hỏi một cuộc Trưng cầu dân ư ở Việt Nam của Đỗ Nam Hải là một đ̣i hỏi chính đáng, dù tôi có nghi ngờ về tính thực tế của nó. Nó giống như chuyện muốn bay vào không gian, khi chưa biết làm máy bay cánh quạt. Thật ra chưa biết làm không tệ bằng không được phép làm. Nhưng tệ hại nhất phải nói là không được phép học cách làm, mà các vị "đầy tớ của nhân dân" đang áp dụng với những "ông bà, chủ" của ḿnh.

Muốn có Trưng cầu dân ư đúng nghĩa th́ phải có quyền thành lập tổ chức để vận động việc bầu "thuận" hay "chống". Tức là quyền tự do lập hội, đoàn, đảng và tự do ngôn luận phải có. Báo chí và các phương tiện truyền thông phải được trả tự do. Phải có luật bảo vệ tính độc lập của các cơ quan thông tin đại chúng. Không một đảng phái hay thế lực nào được phép bóp nghẹt tự do ngôn luận, khen ngợi hoặc im lặng th́ được nhưng chê trách th́ cách chức hay đóng cửa, như hiện nay.

Chúng ta không thể đoán được những ǵ nhà cầm quyền Việt Nam sẽ làm để ngăn tiếng nói của Đỗ Nam Hải. Nhưng rơ ràng, những án tù chứng tỏ sự hèn kém và thiếu quân tử, áp đặt lên những nhà dân chủ trong nước nhằm bịt miệng họ đă thất bại. Đỗ Nam Hải nói với bạn bè rằng anh đă sẵn sàng cho con đường chông gai trước mặt. Hy vọng rằng con đường đó sẽ ngắn hơn tuổi đời c̣n lại của anh.

-- (test@test.test), January 05, 2005

Answers

Nhung nguoi nhu :Do nam Hai,Pham hong Son,Nguyen vu Binh xung dang la nhung lanh tu tuong lai cua NUOC VIET NAM DAN CHU.Bon cam quyen hien tai chi dang xach dep cho nhung nguoi ban tre nay,trong tam hon cua bon nay chi chua day tham vong quyen luc va HOANG TU DOLLAR.

-- Lucius Nguyen (Lucius@hotmail.com), January 05, 2005.

Doc bai viet cua Anh Test rat cam dong. Bai viet trong sang, gian di, nhung khong kem phan dinh huong, to the point.

Ngay cang co nhieu nguoi Viet nam tam huyet voi van menh cua To quoc nhu Phuong Nam. Anh ay da day cho chung ta rang: khong co mot con duong nao khac ca--du co on hoa den dau thi cuoi cung phai chon con duong do.

Phuong Nam la dien hinh cho suy nghi cua LOP TRE hien nay--vi To quoc hao khi se tiep tiep san sinh ra TANG TANG LOP LOP nguoi YEU NUOC.

-- (aaa11111@yahoo.com), January 05, 2005.

May thang suc-vat @@@@@rschloch, tonyKhung...ve nuoc boc CUT PhuongNam ma an!

Dit me chung may, do tu ban do!

-- LeTrungNam (TrungNam@VCHC.org), January 05, 2005.